Lumen Gentium

KOSTITUZZJONI DOMMATIKA DWAR IL-KNISJA

‘LUMEN GENTIUM’

KONĊILJU VATIKAN II

 

21 NOVEMBRU 1964

 

 

 

KAP  1

 

IL-MISTERU TAL-KNISJA

 

 

Il-Knisja, sagrament fi Kristu

 Kristu  huwa d-dawl tal-ġnus:  għalhekk dan il-Konċilju Mqaddes,    mlaqqa’  fl-Ispirtu s-Santu, jixtieq b’ħerqa kbira illi bit-tħabbir ta’ l-Evanġelju lill-ħolqien   kollu (cf. Mk 16, 15)  jdawwal il-bnedmin kollha bid-dija ta’ Kristu   li tixgħel fuq wiċċ il-Knisja.  Billi l-Knisja hija, fi Kristu, bħal sagrament jew ħsinjal u strument tal-għaqda intima ma’ Alla u ta’ l-unita’ tal-ġens tal-bnedmin kollu, il-Knisja għandha l-ħsieb illi, fuq ilk-passi ta’ Konċilji oħra li saru qabel, tfisser b’mod iżjed ċar u preċiż lill-fidili u lid-dinja kollha n-natura u l-missjoni universali tagħha, sabiex il-bnedmin kollha, lihuma l-lum magħqudin iżjed ma’ xulxin b’rabtiet soċjali, tekniċi u kulturali differenti, jiksbu wkoll l-unita’ sħiħa fi Kristu.

 

Il-pjan tal-missier etern għall-fidwa tal-bnedmin kollha

2.         Il-Missier etern, b’deċiżjoni għalkollox ħielsa u misterjuża tal-għerf u   t-tjubija tiegħu, laq id-dijna kollha u ried li jgħolli l-bnedmin ħalli jkollhom sehem mill-ħajja divina.  Metaf’Adam il-bnedmin waqgħu fid-dnub Alla ma telaqghomx u tahom  dejjem l-għajnuna  biex isalvaw fi Kristu li kellu jkun il-Feddej u “li hu x-xbieha ta’ Alla li ma jidhirx, il-kbir fost il-ħlejjaq kollha.” (Kol. 1,15)   Il-Missier, qabel kull ien, lill-magħżulin “għarafhom mill-bidu, ippredestinahom ukoll biex jieħdu s-sura fuq ix-xbieha ta’ Ibni, ħalli dan ikun il-kbir fost aħwa.” (Rum. 8,29)  Huwa amar li lil dawk kollha li jemmnu fi Kristu jiġborhom fil-Knisja mqaddsa li kienet diġa mħabbra bi xbihat sa mill-bidu tad-dinja u mħejjija b’mod tal-għaġeb  fil-ġrajja tal-poplu ta’ Israelu fil-patt il-qadim1, u mwaqqfa f’dawn l-aħħar żminijiet dehret  fid-dinja meta ssawwab fuqha l-Ispirtu s-Santu u għad tasal għall-milja glorjuża tagħha fit-tmiem ta’ din id-dinja.  Mbagħad, kif naqraw fil-kitba tas-Santi Padri, il-ġusti kollha, minn Adam u “Abel sa l-aħħar fost il-magħżulin”2, ilkoll jinġabru  fil-Knisja universali quddiem il-Missier.

 

Il-missjoni u l-ħidma ta’  l-Iben

3.  L-Iben għalhekk ġie fid-dinja,mibgħut mill-Missier li għażilna fih qabel il-ħolqien tad-dinja u ippredestinana biex  fih inkunu wlied adottivi, għaliex huwa, l-Missier, Kristu inawgura fl-art is-Saltna tas-sema u irrivelalna l-misteru tagħa, u bl-ubbidjenza tiegħu temm il-fidwa.   Il-Knisja, jew is-Saltna ta’ Kristu,li għandha l-bidu tagħha f’misteru, tikber fid-dinja b’mod li jidher bis-setgħa ta’ Alla.  Dan il-bidu u dan l-isvilupp tagħha jitfissru fid-demm u l-ilma li ħarġu mil-kustat miftuħ ta’ Ġesu’ msallab (cf. Ġw. 19,34)  u tħabbru mill-Mulej meta tkellem fuq il-mewt  tiegħu fuq is-salib bil-kliem:  “U meta nintrefa’ mill-art, jien niġbed  il-bnedmin kollha lejja.” (Ġw 12,32)  Kull darba li s-sagrifiċċju tas-salib, li fih “Kristu l-Ħaruf tal-Għid tagħna hu maqtul” (1Kor. 5,7), ikun  iċċelebrat  fuq l-altar,  tiġġedded il-fidwa tagħna.  Fl-istess ħin bis-Sagrament tal-ħobż ewkaristiku tintwera u sseħħ l-unita’ tal-fidili li jagħmlu ġisem wieħed fi Kristu (cf,  1 Kor.10,17).

Il-bnedmin kollha huma msejħin għal din l-għaqda fi Kristu li hu d-dawl tad-dinja, li minnu aħna ġejjin, bih ngħixu u lejn mexjin.

 

L-Ispirtu li jqaddes il-Knisja

4.  Metantemmet il-ħidma li l-Missieir fada lill-Iben biex jagħmel fuq l-art,  nhar l-Għid il-Ħamsin intbagħat l-Ispirtu s-Santu biex iqaddes bla ma qatt jehda l-Knisja u biex hekk dawk li jemmnu jkunu jistgħu jidħlu għand il-Missier permezz ta’ Kristu fi Spirtu wieħed (cf.  Ef. 2,18).  Dan hu l-Ispirtu li jagħti l-ħajja, l-għajn ta’ ilma li jasal sal-ħajja ta’ dejjem (Cf, Ġw. 4,14;7,38-39); permezz tiegħu l-Missier jagħti mill-ġdid il-ħajja lill-bnedmin mejta ħtija tad-dnub, sakemm iqajjem fi Kristu l-iġsma tagħhom li jmutu (cf. Rum.8, 10-11).  L-Ispirtu jgħammar fil-Knisja u fil-qlub tal-fidili bħal f’tempju (cf  1Kor..3,16;6,19), u jitlob fihom u jixhed li huma wlied adottivi (cf. Gal 4,6; Rum. 8, 15-16u 26).  Hu jwassal il-Knisja għall-verita’ kollha, igħaqqadha fis-sħubija u fis-servizz, jagħniha b’għotjiet differenti, b’doni ġerarkiċi u b’karismi, u b’dawn id-doni jmexxiha u jżejjiha  bil-frott tal-grazzja tiegħu (cf. Ef.4, 11-12; 1 KOr. 12,4; Gal. 5,22).  Bis-saħħa ta’ l-Evanġelju  Alla jżomm il-Knisja żagħżugħa, iġeddidha l-ħin kollu u jwassalha għall-għaqda perfetta mal-għarus tagħha3.  Għaliex l-Ispirtu u l-Għarus jgħidu lill-Mulej Ġesu’:  “Ejja!” (cf Apk. 22,17)

Hekk il-Knisja kollha tidher bħala “poplu ta’ Alla miġbur flimkien  fl-għaqda tal-Missier u ta’ l-Iben u ta’ l-Ispirtu s-Santu”4.

 

Is-Saltna ta’ Alla

5.  Il-Misteru tal-Knisja mqaddsa juri ruħu fl-istess twaqqif tagħha. Għaliex il-Mulej Ġesu’ ta bidu lill-Knisja tiegħu meta xandar il-Bxara t-Tajba,jiġifieri l-wasla tas-Saltna ta’ Alla mwiegħdaminnsekli fl-Iskrittura:  “Għaliex  iż-żmien hwa mitmum u s-Saltna ta’ Alla waslet.” (Mk 1,15; cf. Mt.4.,17)   Din is-Saltna hija irrivelata ċar lil-bnedmin fil-kliem, fil-ħidma  u fil-preżenza ta’ Kristu.  Il-Kelma ta’ Alla hija mxebbħa ma’ żerriegħa miżrugħa f’għalqa (Mk 4,14); dawk li jisimgħuha bil-fidi u jagħmlu sehem mill-merħla   żgħira ta’ Kristu (Lq. 12,32) jilqgħu s-Saltna nnifisha; mbagħad iż-żerriegħa bis-saħħa tagħha stess tinbet u tikber sa jum il-ħsad (cf.Mk 4, 26-29).  Il-mirakli ta’ Ġesu’ wkoll jippruvaw li s-Saltna diġa waslet fuq l-art.  “Jekk jiena qiegħed inkeċċi x-xjaten bis-saħħa ta’ Alla,dan ifisser li waslitilkom is-Saltna ta’Alla.” (Lq.11,20; cf . Mt. 12,28)  Iżda fuq koillox is-Saltna tidher fl-istess persuna ta’ Kristu, Bin Alla u Bin il-bnedmin,li ġie “biexd jaqdi u biex jagħti ħajtu b’fidwa għall-kotra.”  (Mk 10,45)

Meta Ġesu’, wara libata l-mewt fuq is-salib għall-bnedmin, qam mill-Imwiet.  Hu  deher  bħala l-Mulej, il-Feddej u l-Qassis ta’ dejjem (cf. Atti 2,36; Lhud 5 6; 7,17-21)  u sawwab  fuq id-dixxipli tiegħu l-Ispirtu s-Santu mwiegħed mill-Missier (cf. Atti 2,3).  Għalhekk  il-Knisja, mogħnija bl-għotjiet tal-Fundatur tagħha u waqt li tħares bil-fedelta’ l-preċetti  tal-karita’, ta’ l-umilta’ u taċ-ċaħda. Tirċievi l-missjoni li tħbbar is-Saltna  ta’ Kristu u ta’ Alla u li twaqqafha fil-ġnus kollha;  ta’ din is-Saltna hija l-ewwel nibta’ u l-bidu.  Sadattant, waqt li tkompli tikber bil-mod il-mod hija nnifisha tixxennaq għall-perfezzjoni tas-saltna u bil;-forzi tagħha kollha tittama u tixtieq li tingħaqad mas-Sultan tagħha fil-glorja.

 

Xbihat tal-Knijsja

6.  Fit-Testment il-Qadim ir-rivelazzjoni tas-Saltna issir ħafna drabi  permezz ta’  xbihat; hek ukoll nistgħ nsiru nafu n-natura intima tal-Knisja permezz ta’ tixbiħat meħudin mill-ħajja tal-kampanja jew mill-biedja jew mill-kosotruzzjoni ta’ bini jew mill-familja u miż-żwieġ, tixbiħat li jinsabu diġa’ fil-kotba tal-Profeti li jħejju għall-Patt il-Ġdid.  Il-Knisja, infatti,  hija l-maqjel li tiegħu Kristu huwa    l-bieb waħdieni u meħtieġ (Ġw. 10, 1-10).   Hi wkoll il-merħla li tagħha Alla ħabbar minn qabel  likellu jkun ir-ragħaj (cf. Is. 40,11;  E 34.11 ss); in-nagħaġ tagħha, għalkemm immexxija minn rgħajja bnedmin, iżda huwa Kristu nnifsu li jirgħahom u jitmagħhom; Kristu li hu r-ragħaj it-tajjeb u l-prinċep tar-rgħajja (cf. Ġw. 10, 11-15).

Il-Knisja  hija  art  tajba għall-biedja jew għalqa ta’ Alla (cf. 1Kor 3,9)     F’din il-għalqa   tikber siġra antika taż-żebbuġ li l-egħruq qaddisa tagħha kienu l-Patrijarki, u li fiha  saret u għad issir it-trikonċiljazzjoni bejn il-Lhud u l-Ġentili (cf Rum, 11.13-26). Hija  tħawlet  mill-Bidwi tas-sema bħal dielja magħżula (cf.Mt. 21, 33-43 para.; cf. Is. 5,1ss).   Id-dielja vera huwa Kristu li jagħti l-ħajja u t-tkattir lill-friegħi u li mingħajrha ma  nistgħu nagħmlu xejn (cf. Ġw. 15,1-5).

Sikwiet aktar il-Knisja tissejjaħ ukoll bini ta’Alla (1Kor. 3,9).  Il-Mulej xebbah lilu nnifsu lill-ġebla li l-bennejja warrbu  u li saret il-ġebla tax-xewka (Mt.21,42 par,; cf.Atti $,11; 1Piet.2,7; S.117,22).  Fuq dan il-pedament il-Knisja nbniet mill-Appostli (cf 1 Kor. 3,11) u fuqu hija tieħu saħħa u rbit.  U dan il-b ini jissejjaħ b’ħafna ismijiet:  dar ta’ Alla (cf. 1 Tim.3,15) li fiha tgħix il-familja tiegħu, l-aghmara ta’ Alla mal-bnedmin (Apk 21,3), u fuq kollox  tempju mqaddes li s-Santi Padri jfaħħruh rappreżentat fis-santwarji tal-ġebel u li fil-liturġija ġustament jixxebbah mal-Belt imqaddsa,  ma’ Ġerusalem il-ġdida5.   Għaliex f’diniddinja aħna mibnijin fiha bħal ġebel ħaj (1Piet. 2,5).   Lil din il-belt imqaddsa Ġwanni jaraha fit-tiġdid aħħari tad-dinja, nieżla mis-sema minn Alla. “imħejjija bħal għarusa mżejna għall-għarusa tagħha.” (Apk, 21, 1 s.)

Il-Knisja,li tissejjaħ “Ġerusalem tas-sema” u “Ommna” (Gal. 4,26; cf. Apk.12,17), tissejjaħ ukoll bħala għarusa bla tebgħa tal-Ħaruf bla tebgħa (Apk. 19,7; 21,2 u 9; 22,17),  li Kristu “ħabb u għaliha ta lilu nnifsu biex iqaddisha” (Ef. 5,26), li hu għaqqad miegħu b’patt li ma jinħallx,  u li bla heda “imantni u jieħu ħsieb” (Ef. 5,29).  Wara li ippurifikaha huwa riedha marbuta miegħu u toqgħod għalih bl-imkħabba u l-fedelta (cf. Ef. 5,24); fl-aħħar huwa mlieha għall-eternita’ bil-ġid tas-sema biex aħna nifhmu l-imħabba ta’ Alla u ta’ Kristu għalina li tisboq kull għahrfien (cf. Ef. 3.19).  Iżda waqt li l-Knisja fuq din l-art qed tagħmel il-pellegrinaġġ bogħod mill-Mulej (cf. 2Kor. 5,6), hi tqis ruħha bħal itturufnata u tfittex u tixtieq il-ħwejjeġ tas-sema fejn Kristu fuq din l-art qed tagħmel il-pelligrinaġġ bogħod mill-Mulej |(cf. 2Kor 5,6), hi tqis ruħha bħal itturufnata u tfittex  u tixtieq il-ħwejjeġ tas-sema fejn Kristu qiegħed fil-lemin ta’ Alla, fejn il-ħajja tal-Knisja hija moħbija ma’ Kristu f’Alla, sakemm mal-għarus tagħha hija terġa’ tidher fil-glorja (cf. Kol. 3,1-4).

 

Il-Knisja, ġisem mistiku ta’ Kristu

7.    L-Iben ta’ Alla, fin-natura umana li hu kien għaqqad  fih, rebaħ   il-mewt    bil-mewt u l-qawmien tiegħu mill-mewt;  b’hekk huwa feda ‘l-bnedmin u bidlu f’ħolqien ġdid (cf. Gal. 6.15; 2 Kor. 5.17).  Infatti, waqt li ikkomunika l-Ispirtu tiegħu lil ħutu miġmugħa mill-ġnus kollha, huwa għamilhom b’mod mistiku l-ġisem tiegħu.

F’dan il-ġisem il-ħajja  ta’ Kristu tixtered f’dak li jemmnu; permezz  tas-    sagramenti   dawn jingħaqdu b’mod misterjuż iżda reali ma’ Kristu libata u li issa jinsab igglorifikat6.   Permezz tal-Magħmudija aħna nsiru nixbħu lil Kristu:  “għax aħna lkoll tgħammidna b fi Spiritu wieħed, biex nagħmlu ġisem wieħed,”  (1Kor, 12,13)   B’dan ir-rit imqaddes  titfisser u sseħħ l-għaqda tagħna mal-mewt u l-qawmien ta’ Kristu:  għax “Aħna ndfinna miegħu fil-mewt permezz tal-magħmudija”;  iżda  “jekk sirna ħaġa waħda f’mewt tixbaħ lil tiegħu, hekk ukoll ningħaqdu miegħu fil-qawmine tiegħu mill-mewt.” (Rum.6, 4-5)   Fil-qsim tal-ħobż ewkaristiku, meta aħna nieħdu sehem tassew fil-ġisem tal-mulej, sat-tqarbin, aħna nintrefgħu biex ningħaqdu lkoll flimkien u miegħu.   “Għax la l-ħobża hija waħda, aħna, li aħna ħana, aħna ġisem wieħed, illkoll kemm aħna nieħdu sehemminn ħobża waħda.” (1Kor.10,17).  B’hekk aħna lkoll insiru membri ta’ dak il-ġisem (cf 1Kor.12,27) u “kull wieħed minna membru ta’ l-ieħor.” (Rum.12,5)

Iżda  kif il-membri kollha tal-ġisem tal-bniedem, għalkemm ħafna,   jiffurmaw ġisem  wieħed, hekk ukoll jagħmlu ġisem wieħed il-fidili li fi Kristu (cf 1Kor,, 12,12).  Fil-bini  tal-ġisem ta’ Kristu hemmukoll membri differenti u ħidmiet differenti.  Wieħed iżda huwa  l-Ispirtu li għall-ġid tal-Knisja jqassam l-għotojiet differenti tiegħu skond il-għana  tiegħu  u l-ħtieġa tal-ministeru (cf. 1 Kor. 12,11).  Fost dawn l-għotjiet l-ogħla waħda hija l-grazzja mogħtija lill-Appostli li għall-awtorita’ tagħhom l-Ispirtu nnifsu jissottometti saħansitra  lil dawk mżejna mill-karismi (cf. 1 Kor 14).  L-istess Ispirtu, waqt lijgħaqqad il-ġisem bil-qawwa tiegħu u bir-rabta ġewwinija tal-membri bejniethom, inissel u jħeġġeġ l-imħabba fost il-fidili.  U għalhekk, jekk mimbru jbati, ibatu l-membri kollha miegħu;  jekk membru jitfaħħar, jifirħu l-membri kollha miegħu. (cf, 1 Kor. 12.26)

Ir-Ras ta’ dan il-ġisem  huwa Kristu.  Huwa x-xbieha ta’ Alla li ma   jidhirx u   fih kollox inħalaq.  Huwa qabel kulħadd u kollox igħix fih.  Huwa r-ras tal-ġisem li hi l-Knisja.  Hu l-prinċipju,  il-kbir li qam mill-imwiet, sabiex hu jkun l-ewwel f’kollox (cf. Kol.1, 15-18).  Bil-kobor tas-setgħa tiegħu jiddomina fuq il-ħwejjeġ tas-sema u ta’ l-art u bil-perfezzjoni u bil-ħidma tiegħu li huma ‘l fuq minnta’ kulħadd huwa jimla lil ġismu kollu bil-għana tal-glorja tiegħu (cf. Ef. 1, 18-23)7.

Il-membri kollha għandhom isiru jixbħuh, sakemm Kirstu jissawwar    Fihom (cf. Gal. 4,19).  Għalhekk aħna, magħmulin nixbħuh, li mitna u qamona nieħdu sehem fis-Saltna (cf. Fil.3.21; 2Tim.2,11; Ef.2,6: Kol.2,12; eċċ).  Waqt li għadna fil-mixja tagħna fuq l-art u mexjin fuq il-pasi tiegħu fit-tribulazzjoni u l-persekuzzjoni, aħna nissieħbu mal-pasjoni tiegħu bħal ġisem mar-Ras tiegħu; hekk aħna nbatu miegħu biex naqsmu miegħu l-glorja (cf. Rum. 8.17)

Minnu “l-ġisem kollu, permezz ta’ l-egħkies u l-irbit tiegħu, jieħu   l-għajxien  u l-għaqda biex j ikber skond ma jagħtih Alla.” (Kol. 2.19)  Fil-ġisem tiegħu, jiġifieri l-Knisja, Kristu jqassam il-ħin kollu d-doni tal-ministeri u permezz tagħħom, bis-setgħa tiegħu, aħna ngħinu lil xulxin biex niksbu s-salvazzjoni; hekk, waqt li nagħmlu s-sewwa fl-imħabba, aħna nikbru f’kollox bih li hu r-Ras tagħna (cf. Ef. 4,11-16 gr.).

Mbagħad, biex niġġeddu l-ħin kollu fih (cf. Ef.  4.23), huwa tana li            nagħmlu  sehem mill-Ispirtu teigħu li hu wieħed li hu wieħed  ul-istess fir-Ras u fil-membri u tagħti lill-ġisem kollu ħajja, għaqda u moviment hekk illi s-Santi Padri setgħu jaqilbu l-ħidma tiegħu ma’ dak li  jagħmel fil-ġisem il-priniċipju tal-ħajja, jiġifieri r-ruħ8.

Kristu jħobb il-Knisja bħal għarusa tiegħu u għamel lilu nnifsu mudell   ta’ raġel li jħobb lil martu bħal ġismu stess (cf. Ef.5,25-28); iżda l-Knisja toqgħod għar-Ras tagħha (ibid. 23-24).  “Billi fih tgħammar il-milja sħiħa  tad-divinita’ fil-ġisem” (Kol. 2,9)   Hu jimla id-doni tiegħulill-Knisja, li hi ġismu u l-milja tiegħu (cf. Ef. 1, 22-23), sabiex hija  tfittex li tikseb u tasal għall-milja kollha ta’ Alla (cf Ef. 3,19).

Il-Knisja, realta viżibbli u fl-istess ħin spiritwali

8.         Kristu, il-Medjatu waħdieni, waqqaf fuq din l-art il-Knisja mqaddsa      tiegħu, kuminita’ ta’f idi, ta’ tama u ta’ mħabba, u għamilha organismu li jidher; huwa jieqaf il-ħin kollu magħha9   u permezz tagħha jxerred fuq kulħadd il-verita’ u l-grazzja.  Is-soċjeta’ mogħnija b’organi ġerarkiċi u l-ġisem mistiku ta’ Kristu, l-assemblea li tidher u l-komunita’ spiritwali, il-Knisja fuq l-art u l-Knisja li diġa qiegħda tgawdi  l-ġid tas-sema, m’għandhomx jitqiesu bħal żewġ realtajiet differenti iżda bħala realta’ waħda kompless magħmula minn elemnet uman u element divin10.  B’analoġija xierqa, għalhekk, wieħed jista’ jxebbah il-Knisja mal-misteru tal-=Verb magħmul bniedem.  Infatti, kif in-natura li ħa l-Verb isservih ta’ organu ħaju ta’ salvazzjoni, magħqud miegħu b’mod li ma jinħallx, hekk, b’mod jixxiebah, l-organismu soċjali tal-Knisja jseri lill-Ispirtu ta’ Kristu li jagħtih il-ħajja biex il-ġisem jikber dejjem aktar (cf. Ef. 4. 16)11 .

Din hija l-Knisja waħdanija li fil-Kredu  aħna nistqarru bħala waħda,   qaddisa, kattolika12, u  li s-Salvatur tagħna, wara li qam mill-imwiet, ta lil Pietru biex jirgħaha (Ġw 21, 17), ħalla f’idejħ u f’idejn l-appostli l-oħra biex ixerdduha u jmexxuha (cf. Mt. 28,18 ss), u waqqafha għal dejjem bħala “kolonna u pedament tal-verita’” (1Tim 3, 15).  Din il-Knisja, mwaqqfa  u organizzata  f’din id-dinja bħala soċjeta’, issib il-milja tagħha fil-Knisja Kattolika mmexxija mis-suċċessur ta’ Pietru u mill-isqfijiet maqgħqudin miegħu13, għalhekk jibqa’  veru li barra l-organismu tagħħa jiżistu ħafna elementi ta’ qdusija u ta’ verita’ li, għaliex huma doni proprji tal-Knisja ta’ Kristu, iwasslu għall-unita’ Kattolika.

Kif Kristu temm il-ħidma tal-fidwa fil-faqar u fil-persekuzzjoni,  hekk il-Knisja hija msejħa biex taqbad l-istess triq ħalli twassal lill-bnedmin il-frott tal-fidwa, Ġesu’ Kristu, “għad li baqa’ bin-natura ta’ Alla….xejjen lilu nnifsu billi ħa n-natura ta’ lsir” (Fil,2,6-7), u “għad likien għani, ftaqar” (2Kor, 8,9) għalina;  hekk ukoll il-Knisja, għalkemm biex taqdi dmirha teħtieġ ir-risorsi umani, m’hix mwaqqfa  biex tfittex il-glorja fuq l-art iżda biex tgħallem l-umilta’  u ċ-ċaħdau tagħti ukoll l-eżempju tagħhom.  Kristu ntbagħat mill-Missier “biex iwassal il-bxara t-tajba lill-fqajrin… ifejjaq lildawk li għandhom l-indiema f’qalbhom” (Lq 4, 18),  biex “ifittex u jsalva l-mitluf” (Lq 19,10); hekk ukoll il-Knisja tħaddan magħha b’imħabba lil dawk li huma mġarrba b’xi dgħufija umana, saħansistra tagħraf fil-fqar u f’dawk li jsofru x-xbieha  tal-Fundatur taghha, fqir u mġarrab, taħdem biex tnaqqas  il-ħtiġijiet tal-fqar u fihom tfittex li taqdi lil Kristu.   Iżda waqt li Kristu, “qaddis, innoċenti,safi” (Lhud 7,26), ma kienx jaf x’inhu dnub (cf 2 Kor.5,21) u ġie biss biex ipatti għad-dnubiet tal-poplu (cf Lhud 2,17), il-Knisja, li għandha fi ħdana wkollil-midinbin, li hi qaddisa iżda fl-isitess ħin dejjem fi ħtieġa ta’purifikazzjoni, qatt ma tehda tagħmel pinitenza u ġġedded lilha nnifsha.

Il-Knisja “tkompli l-pellegrinaġġ tagħha fost il-persekuzzjonijiet – id-dinja u l-konsolazzjonijiet  ta’ Alla”14 u tħabbar il-passsjoni u l-mewt tal-Mulej sa ma jiġi (cf 1Kor 11,26).   Mill-qawwa  ta’ Kristu mqajjem mill-mewt hija ssib il-forza biex bis-sabar u bl-imħabba tirbaħ  it-tiġrib u diffikulatijiet li jiġuhaminn barra uminn ġewwa u biex tirrivela lid-dinja  bil-fedelta’, ukoll jekk fost id-dellijiet, il-misteru tiegħu sakemm fl-aħħar taż-żminijiet  huwa juri ruħu fil-milja tad-dawl tiegħu.

 

 

 

 

KAP II

IL-POPLU TA’ ALLA

Alleanza ġdida u poplu ġdid

9.  F’kull żmien u f’kull  nazzjon Alla jilqa’ lil kull min għandu l-biża  tiegħu u jagħmel is-sewwa cf Atti 10,35).   Madankollu Alla għoġbu jqaddes u jsalva l-bnedmin mhux individwalment, mingħar ebda rabta ma’ xulxin, iżda ried li jagħmel minnhom poplu li jagħirfu fil-verita’ u jservih bil-qdusija.  Għalhekk huwa għażel  għalih il-poplu ta’ Israelu għamel miegħu patt; matul l-istorja tiegħu u qaddsu għalih.  Iżda dan kollu ġara biss bħala tħejjija u xbieha tal-patt ġdid u perfet li Alla kellu jagħmel fi Kristu u tar-rivelazzjoni aktar sħiħa likellu jagħmel permezz tal-Verb ta’ Alla magħmul bniedem.  “Ara għad jiġi żmien – kelma tal-Mulej -  meta jien nagħmel patt ġdid ma’ dar Israe u ma dar Ġuda…. Nqiegħed il-liġi tiegħi fihom u niktibha f’qalbhom; u jien nkun Alla tagħhom u huma jkunu l-poplu tiegħi… għaliex ilkoll kemm huma jkunu jafuna miż-żir sal-kbir  -  kelma tal-Mulej.”(Ġer 31, 31-34)  Kristu waqqaf dan l-patt ġdid, jiġifieri l-alleanza ġdida, f’demmu (cf 1Kor. 11,25) waqt li sejjaħ ilLhud u l-ġnus biex biex jingħaqdu mhux skond il-ġisem imma skond l-Ispirtu u  jiffurmaw il-poplu ġdid ta’ Alla.   Infatti dawk li jemmnu fi Kristu, ġaladarba twieldu mill-ġdid mhux b’żerriegħa li titħassar imma b’waħda li ma titħassarx, permezz tal-kelma  ta’ Alla ħaj (cf. 1Piet 1,23), mhux mill-ġisem imma bl-ilma u l-Ispirtu s-Santu (cf Ġw.3,5-6), saru ġens maħtur, saċerdozju irjali, nazzjon qaddis,  poplu li Alla kiseb għalih…li darba ma kienx poplu, imma issa sar il-poplu ta’ Alla.”  (1Piet 2,9-10)

Dan il-poplu messjaniku għandu bħala ras lil Kristu “mogħti għall-mewt  Għal dnubietna u mqajjem għall-ġustifikazzjoni tagħna” (Rum 4,25) li issa, li kiseb isem li hu fuq kull isem, qiegħed isaltan glorjuż fis-sema.   Dan il-poplu għandu bħala kondizzjoni tiegħu d-dinjita’ u l-liberta’ ta’ wlied Alla li fi qlubhom l-Ispirtu s-Santu jgħix bħal f’tempju.  Bħala liġi għandu l-preċett il-ġdid li jħobb kif Kristu stess ħabbna (cf.Ġw. 13,34).  U, fl-aħħar, għandu bħala għan  is-saltna ta’ Alla, mibdija fuq l-art minnAlla stess u li għandha tixxerred sakemm titwassal minnu għall-perfezzjoni fl-aħħar tas-sekli meta jidher Kristu, il-ħajja tagħna (cf Kol. 3,4), u “il-ħlejjaq ukoll ikunu meħlusa mill-jasar tat-taħsir u jiksbu l-ħelsien tal-glorja ta’ wlied Alla” (Rum.8,21).   Għalhekk il-poplu messjaniku, għalkemm għadu ma jiġborx fih il-bnedmin kollha żerriegħa mill-aktar qawwija ta’ għaqda, ta’ tama u ta’ salvazzjoni.  Huwa mwaqqaf minnKristu għal għaqda ta’ ħajja, ta’ karita  u ta’ verita’;  f’idejh isir ukoll bħala strument ta’ fidwa għal kulħadd u minnu jintbagħat fid-dinja kollha bħala dawk tad-dinja u melħ ta’ l-art (cf. Mt 5, 13-16).

Bħalma Israel skond il-ġisem, meta kien jiġġerra fid-deżert, kien diġa’       msejjaħ Knisja ta’ Alla (2 Esd. 13,1; Num. 20.4; Dt. 23,1ss), hekk Israel il-ġdid, lil-lum miexi fit-tfittxija tal-belt li għad trid tiġi u li tibqa’ għal dejjem  (cf Lhud 12.24), jissejjaħ ukoll Knisja ta’ Kristu (Mt 16,18) li hu kiseb b’demmu (Atti 20,28),mlieha bl-Ispirtu tiegħu u għanieha b’mezzi addattati għall-għaqda soċjali u li tidher.   Alla ġema’ l-assemblea ta’ dawk li jħarsu lejn Ġesu’  bħala l-awtur tas-salvazzjoni u l-bidu ta’ l-unita’ u tal-paċi, u għamilhom Knisja li tkun għall-bnemin kollha u għal kull wieħed minnhom sagrament viżibbli ta’ din l-unita’ li ssalva1.   Hija għandha tixtered man-naħat kollha tad-dinja u għalhekk tidħol fl-istorja tal-bniedem, għalkemm fl-istess ħin tisboq il-limiti taż-żminijiet u l-fruntieri tal-popli.  Għalkemm fost tiġrib u tribulazzjonijiet, hija tkompli l-mixja  tagħha msaħħ mill-grazzja ta’ Alla mwiegħda lilha mill-Mulej sabiex, minkejja d-dgħufija tal-ġisem, ma tonqos qatt mil-fedelta’ perfetta lejn il-Mulej tagħha u tibqa’ l-għarusa fidila tiegħu; taħt l-azzjoni ta’ l-Ispirtu s-Santu hija ma tehdix li ġġedded lilha nnifisha sakemm tasal, permezz tas-salib, għal dawl li ma jafx igħib.

 

Is-Saċerdozju komuni

10. Kristu l-Mulej, il-Qassis il-Kbir magħżulminnfost il-bnedmin   (Lhud 5, 1-5), għamel mill-poplu ġdid “saltna, qaddisin għal Alla tiegħu Missieru” (Apk 1,6; 5, 9-10).   Għaliex dawk li huma mgħammdin, bit-twelid mill-ġdid u l-unzjoni ta’ l-Ispirtu s-Santu huma ikkonsagrati biex ikunu tempju spiritwali u saċerdozju qaddis, joffru sagrifiċċji spiritwali permezz tal-ħidma kollha tal-bniedem nisrani, u jħabbru l-qawwa ta’ Dak li sejħilhom mid-dlam għad-dawl tiegħu tal-għaġeb (1Piet 2, 4-10).  Għalhekk id-dixxipli kollha ta’ Kristu,waqt li jżommu sħiħ fit-talbu jfaħħu lil Alla (Atti 2, 42-47), offru lilhom infushom b’sagrifiċċju ħaj, qaddis, jogħġob lil Alla (Rum 12, 1),  jagħtu xhieda ta’Kristu kullimkien u, lil kull min  jitlbhom, tifsira tat-tama li għandhom fil-ħajja ta’ dejjem. (1 PIet 3, 15)

Is-saċerdozju   komuni  tal-fidili  u s-saċerdozju  ministerjali jew ġerarkiku.

Għalkemm   huma differenti fl-essenza u mhux biss  fil-grad, madankolu huma maħsuba għal xulxin  għaliex it-tnjen, kull wieħed mil-mod tiegħu, jipparteċipaw mis-saċerdozju wieħed ta’  Kristu2.   Is-saċerdot ministerjali, bis-setgħa sagra li hiha huwa mżejjen, jifforma u  jmexxi l-poplu saċerdotali, itemm is-sagrifiċċju ewkaristiku fil-persuna ta’ Kristu u joffrih lil Alla f’isem il-poplu kollu.  Il-fidili, bis-saċerdozju rjali tagħom  jissieħbu  fl-offerta ta’ l-Ewkaristija3;  huma jeżerċitaw dan is-saċerdozju meta  jirċievu  s-Sagramenti,  meta jistolbu u jiżżu ħajr lil Alla, bix-xhieda ta’ ħajja qaddisa, biċ-ċaħda tagħhom infushom u b’karita’ li tidher fl-egħmil.

 

L-eżerċizzju tas-saċerdorzju komuni fis-sagrament.

11.       Il-karattru sagru u l-istruttura organika tal-komunita’ saċerdotali jseħħu      Permezz tas-sagramenti u tal-virtujiet.  Il-fidili, mseħbin fil-Knisja bil-Magħmudija, jinħatru bil-karattru li jirċievu minnha għall-kulta tar-reliġjon nisranija; mweldin mil-ġdid bħala  wlied Alla, huma għandhom id-dmir li jistqarru quddiem il-bnedmin il-fidi li rċevew minnAlla permezz tal-Knisja4.  Bis-sagrament tal-Griżma huma jintrabtu mal-Knisja b’mod iżjed perfett u jkunu mogħnija minn qawwa speċjali  ta’ l-Ispirtu s-Santu; b’hekk huma jsiru iżjed obbligati illi, bħala xhieda ta’ Kristu, bil-kelma u bil-ħidmajxerrdul-fidi jiddefenduha5.   Bil-parteċipazzjoni fis-Sagrifiċċju ewkaristiku, għajn u quċċata tal-ħajja nisranija kollha, huma joffru lil Alla vittma divina u lilhom infushom magħha6.   b’hekk, kemm bl-offerta kemm bit-tqarbin imqaddes, min mod u min ieħor, huma kollha jagħmlu sehemhom fl-azzjoni liturġika.  Meta jieklu mil-ġisem ta’ Kristu fl-assemblea mqaddsa huma juru b’mod konkret l-unita’ tal-poplu ta’ Alla li f’dan is-sagrament l-aktar għoli tintwera b’mod ċar u sseħħ b’mod tal-għaġeb.

Dawk li jersqu għas-Sagrament tal-Qrar jirċievu  mill-ħniena ta’ Alla  l-maħfra ta’ l-offiżi  li għamlulu u fl-istess ħin jirrikonċiljaw  ruħhom mal-Knisja li huma darbu bi dnubiethom u li tgħinhom jikkonverntu bl-imħabba, bl-eżempju u bit-talb tagħhom, u jsalvahom Ġk. 5, 14-16), anzi tħeġġiġhom biex jingħaqdu minn rajhom mal-passjoni u l-mewt ta’ Kristu (Rum. 8,17; KJol. 1,24;  2Tim 2,11-12; 1Piet 4,13) u jagħtu sehemhom għall-ġid tal-poplu ta’ Alla.  Hemm, mbagħad, dawk fost il-fidili li jkunu mogħnija bl-ordni sagri u jitqiegħdu f’isem Kristu biex jirgħu l-Knisja bil-kelma u l-grazzja ta’ Alla.  Fl-aħħarnett hemm il-miżżewġin insara li bis-saħħa tas-Sagrament taż-żwieġ igħinu lil xulxinjiksbu l-qdusija kemm bl-istess ħajja taż-żwieġ kemm billi jilqgħu ‘l ulied u jrabuhom.  Bis-Sagrament taż-Żwieġ huma jfissru l-misteru ta’ l-imħabba kotrana li tgħadi bejn Kristu u l-Knisja tiegħu u jieħdu sehem fih (|Ef. 5,32).  Għalhekk, fl-istat u l-grad tagħhom, huma għandhom id-don proprju tagħhom fi ħdan il-poplu ta’ Alla (1Kor, 7.7)7.   minn dan iż-żwieġ, infatti, toħroġ il-familja li fiha jitwieldu ċittadini ġodda tas-soċjeta’ tal-bnedmin li,bil-grazzja ta’ l-Ispirtu s-Santu, isiru bil-Magħmudija wlied Alla li matul iż-żminijiet iżommu dejjem ħaj il-poplu tiegħu.  F’din li tista’ titqies il-Knisja tad-dar, il-ġenituri għandhom ikunu għal uliedhom l-ewwel ħabbara tal-fidi, igħinhom fis-sejħa partikulari ta’ kull wieħed minnhom u jagħtuhom għajnuna speċjali meta  jkollhom xi sejħa reliġjuża.

Mogħnija  lkoll b’tant mezzi u b’mezzi daqshekk kbar ta’ salvazzjoni, il-fidili  jkunu x’ikun l-istat u l-kondizzjoni ta’ ħajjithom, jissejħu mill-Mulej, kull wieħed minnhom mit-triq tiegħu, għall-perfezzjoni tal-qdusija li biha l-Missier innifsu huwa perfett.

 

Is-sena tal-fidi u l-karismi tal-poplu ta’ Alla

12.       Il-poplu qaddis ta’ Alla għandu sehemukoll mill-uffiċċju profetiku ta’  Kristu meta jxandr ix-xhieda ħajja tiegħu, l-aktar billi jgħix tassew il-fidi u l-karita’ u joffri lil Alla s-sagrifiċċju  ta’ foħrija, frott ta’ xufftejn li jistqarru  ismu (Lhud 13,15),.  Il-ġemgħa tal-fidili li għandhom l-unzjoni minnAlla l-Qaddis (1Ġw 2, 20 u 27) ma tistax  tiżbalja fit-twemmin.  Hija turi din in-nota karkatteristika permezz tas-sens soprannaturali tal-fidi tal-poplu kollu meta l-fidili kollha “mill-isqfijiet sa l-anqas fost il-lajċi”8  jagħtu l-kunsens tagħhom fi ħwejjeġ  ta’ fidi u  ta’ morali.  B’dan is-sens ta’ fidi, li l-Ispirtu s-Santu jqajjem u jżomm ħaj, il-poplu ta’ Alla, immexxi  mill-maġisteru mqaddes  u ħerqan lijisma’ minnu,jilqa’ l-kelma mhux  bħala kelma ta’ bniedem imma bħala kelma ta’ Alla,kif tassew hi (1 Tess 2,13), il-kelma tal-fidi mogħtija darba lil-qaddisin (Ġuda 3), jintrabat magħha bis-sħiħ, jinfhimha aktar fil-fond u jgħixha aktar f’ħajtu kollha.

Minbarra dan, l-Ispirtu s-Santu mhux biss iqaddes u jmexxi l-poplu ta’    Alla bis-sagramenti u l-ministeiru u jżejnu bil-virtujiet,iżda jqassam ukoll id-doni tiegħu “lil kull wiehed kif jogħġbu (1Kor 12,11), jagħti lil kull grad ta’ fidili grazzji speċjali biex bihom ikunu jistgħu jidħlu aħjar  u b’ħeġġa akbar għall-ħidmiet u għad-dmirijiet li bihom il-Knisja tkun tista’ tiġġdded u tinbena aktar fil-wisa’ skond ma hemm miktub; Lil  kull wieħed  “tingħata r-rivelazzjoni ta’ l-Ispirtu għall-ġid u ta’ kulħadd”  (1 Kor 12, 7).  U dawn il-karismi, kemm dawk straordinarji u kemm dawk straordinaji u kemm dawk sempliċi u iżjed  imxerrda, huma ta’siwi għall-ħtiġijiet tal-Knisja u jaqblu magħha; għalhekk għandhom jintlaqgħu b’sentiment ta’ radd il-ħajr u ta’ faraġ.  Id-doni straordinaji m’għandhomx jintalbu kif ġieb u laħaq;  lanqas m’għandu wieħed jistenna minnhom, bi preżunzjoni,il-frott tal-ħidma appoostolika.  Iżda   l-ġudizzju fuq kemm ikunu ġenwini u kif għandhom jintużaw għandu jitħalla f’idejn dawk li jmexxu l-Knisja li hija kompetenza speċjali tagħhom mhux li jxekklu l-Ispirtu iżda li jippruvaw kolox u jżommu dak li hu tajjeb (1Tes, 5, 12 u 19-21).

 

Universalita’ tal-poplu wieħed ta’ Alla

13.       Il-bnedmin kollha huma msejħin biex ikunu l-Poplu ġdid ta’ Alla. Huma  għalhekk li dan il-poplu, waqt li jibqa’ wieħed u waħdani, għandu jixtered mad-dinja kollha u għaż-żmien  kollu sabiex iseħħ l-għan tar-rieda ta’ Alla li fil-bidu ħalaq natura umana waħda u ried li fl-aħħar ilaqqa’  flimkien lil uliedu li kienu  mxerrdin (Ġw 11, 52).   Għal dan il-għan Alla bagħat lil Ibnu u għamlu werriet ta’ kollox (Lhud 1,2) sabiex ikun Għalliem, Sultan u Saċerdot ta’ kulħadd .  Ras tal-poplu ġdid universali ta’ wlied Alla.  Għal dan l-iskop ukoll Alla bgħat l-Ispirtu ta’ Ibnu, il-Mulej li jagħti l-ħajja; bih u minnu bħala prinċipju l-Knisja kollha,dawk kollha li jemmnu, u kull wieħed minnhom,jinġemgħu flimkien u jsiru ħaġa waħda fit-tagħlim ta’ l-Appostli,fl-għaqda ta’ bejniethom,fil-qsim tal-ħobż u fit-talb (Atti 2, 42 gr).

Għalhekk l-Poplu ta’ Alla huwa preżenti fil-ġnus kollha tad-dinja;  huwa jagħmel ċittadini tiegħu nies mill-ġnus kollha u jibdilhom f’ċittadini ta’ saltna li m’hix ta’ l-art iżda  tas-sema.  Infatti, il-fidili kollha mxerrdin mad-dinja jikkomunikaw ma’ l-oħrajn fl-Ispirtu s-Santu, u hekk “min jinsab f’Ruma jaf li l-Indjani  huma membri tiegħu”9.     Iżda kif is-saltna ta’ Kristu m’hix ta’ din id-dinja (cf Ġw 18,36), il-Knisja,jew il-Poplu ta’ Alla, li tħejji din is-saltna, ma tnaqqas xejn milll-ġid temporali ta’l-ebda poplu; għall-kuntrarju hija tmexxi ‘l quddiem, sakemm huma tajbin, l-għana, ir-risorsi u d-drawwiet tal-popli; waqt li tassimilahom hija tippurifikahom, issaħħaħhom u tgħollihom.  Għaliex hija tiftakar li għandha tiġma’ ma’ dak is-Sultan  li lilu ngħataw b’wirt il-ġnus kollha (S.2,8) u fil-belt tiegħu jġibu r-rigali u l-għotjiet tagħom (cf S. 71(72), 10; Is 60, 4-7; Apk.21,24).  Dan il-karattru ta’  universalita’ li jżejjen il-Poplu ta’ Alla huwa don ta’ l-istess Mulej li bih il-Knisja kattolika tfittex dejjem u b’mod effikaċi  li tiġma’ lura l-umanita’ kollha, bil-ġid kollu tagħha, fi Kristu li hu r-Ras, fl-għaqda ta’ l-Ispirtu tiegħu10.

Bis-saħħa ta’ din il-kattoliċita’, kull parti twassal id-doni tagħha lill-partijiet  l-oħra u lil-Knisja kollha.  B’hekk il-partijiet waħda waħda u l-ġisemkollu jissaħħu u jikbru billi jaqsmu ma’ xulxin id-doni u jaħdmu lkoll għall-milja ta’l-unita’.   Minndin jiġi li l-Poplu ta’ Alla mhux biss jinġama’ minnpopli differenti iżda  huwa wkoll mibni fih innifsu minngradi differenti.   Għaliex fost il-membri tiegħu stess hemm ċerta diversita’:  fid-dmirijiet meta xi wħud ikollhomministeru mqaddes għall-ġid ta’ ħuthom; fil-kondizzjonijiet u l-mod kif igħixu bħal meta ħafna minnhom jagħżlu l-ħajja reliġjuża u jfittxu li jsalu għall-qdusija minntriq idjaq, u bl-eżempju tagħhom iħeġġu lil ħuthom.   Huwa għalhekk li fil-komunjoni ekkleżjastika jinsabu, bid-dritt kollu, xi  knejjes partikolari li għandhom it-tradizzjonijiet tagħhom li ma jnaqqsu xejn mill-primat tal-Kattedra ta’ Pietru li jippresjedi l-assemblea universali tal-Karita’11,  iħares  id-diviersitajiet leġittmi u fl-istess ħin igħasses biex dak li hu partikolari mhux biss ma jagħmilx ħsara lill-għaqda iżda jserviha ta’ ġid.  Minn hawn, fl-aħħar,jiġu r-rabtiet ta’għaqda intima bejn il-partijiet differenti tal-Knisja dwar l-għana spiritwali li għandhom, il-ħidma appostolika  tagħhom u r-risorsi materjalilij jkollhom.   Għaliex il-membri tal-poplu ta’ Alla huma msejħin biex jaqsmu l-ġid li għandhom.  Joqogħdu tajjeb għall-knejjes partikolari, waħda waħda, il-kliemta’l-Appostlu:  “Kull wieħed minnkom igħix  skond id-don li irċieva u jinqeda bih għall-ġid ta’l-oħrajn, hekk tkunu amministratturi tajbin tal-grazzja ta’ Alla,li hi ta’ħafna xorta.” ( 1Piet 4,10)

Għalhekk il-bnedmin kollha huma msejħin għal din l-unita’kattolika tal-Poplu ta’ Alla, unita’ li ġġib ‘il quddiem il-paċi universali u hija għelm tagħha qabel iż-żmien.  Jagħmlu sehemminn din l-unita’ kattolika jew mexjin lejha,għalkemm b’modi differenti,l-insara kattoliċi,l-insara l-oħra li jemmnu fi Kristu u, fl-aħħar,il-bnedmin kollha li huma  msejħin għas-salvazzjoni mill-grazzja ta’ Alla.

 

Il-fidili Kattoliċi

14.  Għalhekk il-Konċilju Mqaddes jindirizza ruħu l-ewwel lill-fidili kattoliċi.  Fuq il-bażi ta’l-Iskrittura Mqaddsa u tat-Tradizzjoni huna jgħallem li din il-Knisja pellegrina hija meħtieġa għas-salvazzjoni.  Għaliex Kristu biss, li hu preżenti fostna fil-ġisem tiegħu li hi l-Knisja, huwa l-Medjatur u t-triq tas-salvazzjoni.  Hu stess, waqt li  għamel esperessament enfażi fuq il-ħtieġa tal-fidi u tal-Magħmudija (Mk. 16,16; Ġw 3,5),fl-istess waqt ikkonferma l-ħtieġa tal-Knisja li fiha l-bnedmin jidħlu, bħalminn bieb, permezz tal-Magħmudija.    Għalhekk ma jisitgħux isalvaw dawk il-bnedmin li,għalkemm jafu li Alla, permezzta’ Ġesu’ Kristu,waqqaf il-Knisja Kattolika bħala neċessarja,majridux jidħlu jew jipperserveraw fiha.

Għandhom sħubija sħiħa fis-soċjeta’li hi l-Knisja dawk li għandhom    l-Ispirtu ta’ Kristu,  li jaċċettaw   l-istruttura kollha tagħha u l-mezzi ta’ salvazzjoni li hija tagħti, u li huma maqgħqudin fil-ġisem viżibbli tagħha ma’ Kristu – li jmexxiha permezz tal-Papa u  ta’ l-isqfijiet – bir-rabtiet ta’ l-istqarrija tal-fidi,tas-Sagramenti, tat-tmexxija ekkleżjastika u tal-komunjoni ekkleżjali.  Ma jsalvax min, għalkemm imsieħeb fil-Knisja, ma jipperseverax fil-karita’ u għalhekk jibqa’,iva, fil-Knisja “bil-ġisem ” iżda ma jibqax fiha “bil-qalb”12.  Jiftakru għalhekk l-ulied kollha tal-Knisja illi din il-kondizzjoni għolja tagħhom ma jafuhiex lill-merti tagħhom iżda lill-grazzja speċjali ta’Kristu; u jekk għal din il-grazzja huma ma jweġbux bil-ħsieb, bil-kliem u bl-egħmil,mux biss ma jsalvawx iżda għad ikunu wkoll iġġudikati b’severita’ akbar13.

Il-katekumeni illi taħt it-tmexxija ta’ l-Ispirtu s-Santu jitolbu b’rieda           espliċita’  illi jissieħbu fil-Knisja huma,b’din l-istess reida tagħhom, magħqudin magħha, u l-Knisja Omma diġa’ tħaddanhom bħala  wliedha b’imħabba ħerqana.

 

Il-Knisja u l-Insara mhux kattoliċi

15. Il-Knisja  tafli  għal  ħafna raġunijiet hija magħquda ma’ dawk li għalkemm  mgħammdin u mżejnin  bl-isem ta’ nsara, iżda ma  jipprofessawx il-fidi fl-integrita’ agha jew ma jħaddnux l-unita’  tal-komunjoni taħt is-suċċessur ta’ Pietru14.    Hemm ħafna,infatti,li jżommu l-Iskrittura Mqaddsa  bħal regola ta’ fidi u ta’ ħajja u  juru wkoll zelu reliġjuż sinċier;  huma jemmnu b’imħabba f’Alla  Missier li jista’ kollox u fi Kristu, Iben ta’ Alla u Salvatur15; huma mmarkati bil-magħmudija li tgħaqqadhom  ma’ Kristu; anzi huma jagħifru u jaċċettaw fi-knejjes jew komunitajiet ekkleżjastiċi tagħhom sagrement oħra wkoll.   Ħafna minnhom għandhom ukoll l-episkopat, jiċċelebraw L-Ewkaristija Mqaddsa u jħaddnu d-devozzjoni lejn il-Verġni Omma Alla16.   Ma’ dan wieħed irid iżid l-għaqda  fit-talb u f’ġid spiritwaliieħor; anzi hemm ċerta għaqda vera fl-Ispirtu s-Santu li jaħdem  fihom ukollbil-qawwa tiegħu li tqaddes,bid-doni u l-grazzji tiegħu,u lilxi wħud minnhom tahom il-qawwa li jżommu  sħiħ sat tixrid ta’ demhom.  Hekk l-Ispirtu jqajjem fid-dixxipli kollha ta’ Kristu x-xewqa u l-ħidma sabiex ilkoll, fil-mod li jrid Kristu, jingħaqda fil-paċi f’merħla waħda taħt ragħaj wieħed17.   Biex tilħaq dan l-iskop il-Knisja omm ma teqafx  li titlob,li tittama u li taħdem.  Hija tħeġġeġ lil uliedha biex jitnaddfu u jiġġeddu sabiex is-sinjal ta’ Kristu jixgħel ċar fuq wiċċha.

 

Il-Knisja u dawk li m’humiex insara.

16.  Fl-aħħarnett dwk li għadhom ma rċevewx l-Evanġelju għandhom  relazzjoni mal-Poplu  ta’ Alla b’modi differenti18.    Ewlieni fosthomhuwa l-popli li Allatah it-Testmenti u l-wegħdiet u li minnu twieled Kristu skond il-ġisem (cf. Rum 9, 4-5).   Dan il-poplu huwa għażiż skond l-għażla li Alla kien għamel minħabba Missirijietu, għax Alla ma jindimx mid-doni u mis-sejħat li jagħmel (Rum 11, 28-29).   Iżda l-pjan tal-fidwa jħaddan ukoll lildawk lijagħirfu lill-Ħallieq.  Fost dawn minn ta’ l-ewwelhuma l-Mussulmani li, waqt li jistqarru l-fidi ta’ Abraħam, jaduraw magħna ‘l Alla wieħed, ħanin li għad jagħmel ħaqq mill-bnedmin fl-aħħar jum.  U Alla nnifsu m’hux ‘il bogħod minn dawk li jfittxu permezz  ta’dellijieit u ta’ xbihat ta’ Alla mhux magħruf, għaliex Huwa jagħti lil kulħadd il-ħajja u  n-nifs u kollox (Atti 17, 25-28) u bħala Salvatur, irid li l-bnedmin kollha jsalvaw (1 Tim, 2,4).  Infatti, dawk limingħajr ħtija ma jagħirfux l-Evanġelju ta’ Kristu u l-Knisja tiegħu iżda fl-istess ħin ifittxu bis-sinċerita’  lil Alla u bl-għajnuna tal-grazzja jippruvaw jagħmlu r-rieda tiegħukif jaslu jagħirfuha minn dak li tgħidilhom il-kuxjenza tagħhom, jistgħu jiksbu s-salvazzjoni ta’ dejjem19.   Il-Providenza  ta’ Alla lanqas  tiċħad  l-għajnuna meħtieġa għas-salvazzjoni lil dawk li bla ħtija tagħhom għadhom  ma waslux għall-għarfien veru u ċar ta’ Alla iżda jagħmlu ħilithom, mhux mingħajr il-grazzja ta’ Alla, li jgħaddu ħajja tajba.   Għaliex  dak kollu li hu tajjeb u veru fihom il-Knisja tara  fih  bħal tħejjija biex huma jilqgħu l-Evanġelju20, huwa kollu mogħtiminn Dak li jdawwal lil kull bniedem sabiex fl-aħħar ikollhom il-ħajja.    Iżda ta’ spiss il-bnedmin, imqarrqin mill-ħażen  ippersonfikat, jitilfu fir-raġunamenti tagħhom, jibdlu l-verita’ ta’ Alla mal-gidba u jservu lill-ħlejjaq aktar milli lill-Ħallieq (Rum 1, 21 u 25); jew inkella jgħixu u jmutu mingħajr Alla f’din id-dinja u hekk jesponu ruħhom għall-agħarr desperazzjoni.  Għalhekk il-Knisja, biex iġġib ‘il quddiemil-glorja ta’ Alla u s-salvazzjoni tal-bnedminkollha, waqt li tiftakar fil-kmmand ta’ Kristu li jgħid:  “Xandru l-Bxara t-tajba lill-ħolqien kolu” (Mk 16,15), tieħu ħsieb li tmexxi ‘l quddiem b’ħerqa l-missjonijiet.

 

Il-Karattru missjunarju tal-Knisja

17.  Infatti,   kif  l-Iben  kien  mibgħut  lill-Missier,  hekk  hu  bagħat    lill-Appostli (Ġw20,21)  meta qalilhom:  “Morru, mela, agħmlu dixxipli mill-ġnus kollha u għammduhom fl-isem tal-Missier u ta’ l-Iben u ta’ l-Ispirtu s-Santu u għallmuhom  iħarsu dak kollu li ordnajtilkom jien.   U, ara,  jien magħkom dejjemsal-aħħar taż-żmien.” (Mt. 28, 18-20).   Dan il-kmand solenni  ta’ Kristu iex titħabbar il-verita’ li ssalva l-Knisja rċevietu mill-Appostli biex tħddmu sa truf l-art (cf. Atti 1,8).  Għalhekk hija tagħmel ragħha l-kliem ta’ l-Appostlu:  “Ħażin għalija jekk ma nxandarx l-Evanġelju”  (1 KOr. 9, 16) u għal din ir-raġuni tkompli tibgħat il-missjunarji sakemmil-Knejjes ġodda jorganizzaw ruħhom għalkollox u huma wkoll ikomplu l-ħidma ta’ l-evanġilazzazzjoni.  L-Ispirtu s-Santu jimbuttaha biex tikkopera sabiex iseħħ il-pjan ta’ Alla li qiegħed lil Kristu bħala bidu tas-salvazzjoni għad-dinja kollha.  Metatippriedka l-Evanġelju l-Knisja tiġbed lil dawk li jisimgħuh biex jemmnuh u jisitqarruh, tiddisponihom għall-magħmudija, teħlishom mill-jasar ta’ l-errur u tgħaqqadhom f’ġisem wieħed ma’ Kristu sabiex permezz tal-karita’ huma jikbru fih sa ma jilħqu maturita’ sħiħa.   Bil-ħidma tagħha, dak kollu li nżara tajjeb fil-qlub u fl-imħuħ tal-bnedmin jew fir-riti u l-kulturi proprji tal-popli mhux biss ma jintilifx iżda jissaffa, jitgħolla u jkun ipperfezzjonjat u  hekk Alla jissebbaħ, ix-xitan jitħawwad u l-bniedem jithenna. Fuq kull dixxiplu ta’ kristu jaqa’ l-piż tad-dmir lijxerred il-fidi skond kif hu jista’21.   Iżda jekk kulħadd jista’jgħammedlil min jemmen, huwa madankollu uffiċċju tas-saċerdot illi jtemmil-bini tal-Ġisem bis-sagrifiċċju ewkaristiku hu u jwettaq il-kliem ta’ Alla permezz tal-profeta:  “Minn tlugħ ix-xemx sa nżulha, kbir hu ismu fost il-ġnus u kullimkin isir lil ismu sagrifiċċju ta’ inċens  u offerta safja.”  (Mal. 1,11)22.   Hekk il-Knisja titlob u taħdem fl-istess ħin sabiex il-mija tad-dinja kollha ssir il-Poplu ta’ Alla,  Ġisem tal-Mulej u Tempju ta’ l-Ispirtu s-Santu u, fi Kristu, Ras ta’ kulħadd, jingħata lill-Ħallieq u Missier ta’ l-univers kull ġieh u glorja.

 

 

 

 

 

KAP  III

IL-KOSTITUZZJONI ĠERARKIKA TAL-KNISJA U,

B’MOD PARTIKOLARI,L-EPISKOPAT

Daħla

18.       Kristu l-Mulej, biex jirgħa u jkabbar dejjem iżjed il-poplu ta’ Alla,           Istitwixxa fil-Knisja tiegħu misteri differenti li jfittxu l-ġid tal-ġisem kollu.  Il-ministri, infatti, li huma mogħnija bis-setgħa mqaddsa, jaqdu lil ħuthom sabiex dwk kollha li jagħmlu sehem mill-Poplu ta’ Alla u għalhekk igawdu tassew id-dinjita nisranija, jaħdmu flimkien bil-liberta’ u b’mod ordinat għall-istess skop u jaslu għas-salvazzjoni.

Dan is-Sinodu Mqaddes, waqt li jimxi fuq il-passi tal-Konċilju Vatikan I, igħallem u jiddikjara miegħu illi Ġesu’ Kristu, ragħaj etern, bena l-Knisja tiegħu meta bagħat lill-Appostli tiegħu bħalma hu stess kien intbagħat mill-Missier (Ġw. 20, 21); huwa ried li s-suċċessuri tagħhom, jiġifieri l-isqfijiet, ikunu rgħajja fil-Knisja sa l-aħħar taż-żmien.  Iżda sabiex l-episkopat ikun wieħed u mhux mifrud,  huwa qiegħed lil Pietru ras ta’ l-appostli l-oħra u fih waqqaf il-prinċipju u l-fundament perpetwu u viżibbli ta’ l-unita’ tal-fidi u tal-komunjoni1.    Il-Konċilju Mqaddes jipproponi mill-ġdid lill-fidili kollha dan it-tagħlim dwar it-twaqqif, il-kontinwazzjoni sa l-aħħar, il-forza u n-natura tal-primat imqaddes ta’ l-Isqof ta’ Ruma u tal-maġisteru tiegħu infallibbli, sabiex jemmnuh bil-qawwa. U waqt li jmexxi fuq l-istess tagħlim, irid jipprofessa u jiddikjara pubblikament id-dottrina dwar l-isqfijiet, suċċessuri ta’l-Appostli li,  flimkien mas-suċċessur ta’ Pietru,Vigarju ta’ Kristu2   u Kap viżibbli tal-Knisja kollha, imexxu d-dar ta’ Alla ħaj.

 

Sejħa u istituzzjoni tat-Tnax

19.       Il-Mulej Ġesu’, wara li talab lill-Missier, sejjaħ lejh lil dawk li ried u 330 għażel  tnax  biex ikunu miegħu u jibgħathom  jippridkaw  is-saltna ta’ Alla (cf. Mk 3, 13-19;  Mt 10, 1-42);  dawn l-Appostli (cf. Lq 6. 13) huwa waqqafhom bħala kulleġġ jew grupp u qiegħed ras tiegħu lil Pietru li huwa għażel  minn fosthom  (Ġw 21, 15-17).  Huwa bagħathom, l-ewwel lill-ulied ta’Israel, imbagħad  lill-ġnus kollha (Rum. 1,16) sabiex, waqt  li jkollhom sehemmis-setgħa tiegħu, jagħmlu lill-popli kollha dixxipli teigħu, iqaddsuhomu jmexxuhom  (cf Mt 28, 16-20;  Mk 16, 15;  Lq 24-45-48;  Ġw 20, 211-23);  b’hekk huma jxerrdu l-Knisja u taħt it-tmexxija tal-Mulej, bl-eżerċizzju tal-mistieru tagħhom, jieħdu ħsiebha l-jiemkollha sa l-aħħar taż-żmien (cf Mt.  28,20).  F’din il-missjoni huma twettqu bis-sħiħ nhar il-Għid il-Ħamsin (cf  Atti 2, 1-36) skondkif kien wegħidhom il-0Mulej:  “Meta jiġi fuqkoml-Ispirtu s-Santu, intom tirċievu  l-0qawwa u tkunu xiehda tiegħi f’Ġerusalem,fil-Lhudija kolha u s-Samarija u sa truf l-art.” (Atti 1,8)   L-Apposotli,għalhekk, ippridkaw kulimkien l-Evanġelju (cf Mk 16,20), u dawk li semgħuh laqgħuh bil-ħidma ta’ l-Ispirtu s-Santu; fil-predikazzjoni tagħhoml-appostli ġemgħu l-Knisja universali li l-Mulej waqqaf fuqhom u fuq l-imqaddes Pietru, ir-ras tagħhom, waqt li hu,l-istess Ġesu’ Kristu, baqa’ l-ġebla tax-xewka (cf.  Apk. 21, 14;  Mt 16,18; Ef 2, 20)3.

 

L-Isqfijiet suċċessuri ta’ l-Appostli

20.    Il-missjoni divina fdata lill-appostli minnKristu tibqa’ sa l-aħħar taż-żmien  (cfMt.28,20) għaliex l-Evanġelju li huma kellhom igħaddu  lil ta’ warajhom huwa għall-Knisja bidu tal-ħajja kollha f’kull żmien.   Għalhekk l-Apostli ħadu ħsieb li f’din is-soċjeta’ organizzata b’mod ġerarkiku jkun stabbilit kif jinħatru s-suċċessuri tagħhom.

Infatti, huma mhux biss kellhom kollaboraturi differenti lill-ministeru       tagħhom4  iżda, sabiex il-missjoni fdata f’idejhom titkompla waramewthom,huma għaddew ukoll, bħal f’tesment,lill-kollaboraturi immedjati tagħhom l-inkarigu illi jsaħħu u jipperezzjonaw il-ħidma mibdija minnhom5  waqt li irrikkmandwlhombiex iħarsu f’kollox il-merħla li fiha l-Ispirtu qegħidhom biex jirgħu l-Knisja ta’ Alla (cf. Atti 20,28). Għaldaqstant huma ħatru nies ta’din l-għamla u wara taw dispożizzjonijiet illi,meta maru jmutu,oħrajn li jkunu jixirqilhom jieħdu posthom6.  Fost  il-ħafna ministeri li mill-ewwel żminijiet kienu eżerċitati fil-Knisja, l-ewlieni, kif tixhed it-tradizzjoni,kien id-dmir ta’ dawk li, magħżulin isqfijiet b’suċċessjoni li ġejja mill-bidu tal-Knisja7,  laqgħu f’idejhom il-fergħa li ġejja miż-żerriegħa appostolika8.   Hekk  kif jixhed S. Irenew, huwa permezz ta’dawk li l-Appostli ħatru isqfijiet u tas-suċċessuri tagħhom sa żmienna illi t-tradizzjoni appostolika tixxandar9  u titħares10  fid-dinja kollha.

Għalhekk l-isqfijiet, flimkien ma’ dawk li jgħinuhom, saċerdoti u djakni,   irċevew il-ministeru tal-komunita’11; huma jippresjedu flok Alla fuq il-merħla12 li tagħha huma rgħajja, bħal għalliema tad-dottrina, saċerdoti tal-kult imqaddes u minisri fit-tmexxija13.    Għalhekk, kif jibqa’ jgħodd l-inkarigu mogħti mill-Mulej b’mod speċjali lil Pietru, l-ewwel fost l-Appostli,u li kellu jgħadi lis-suċċessuri tiegħu, hekk jibqa’ jgħodd ukoll l-inkarigu mogħti lill-Appostli li jirgħu l-Knisja u li jibqa’ jkun eżerċitat mingħar waqfien mill-ordni mqades ta’ l-isqfijiet14.   Għalhekk il-Kunċilju Mqaddes igħallem illi l-isqfijiet, b’istituzzjoni divina, huma suċċessuri ta’ l-Appostli15  bħala rgħajja tal-Knisja, li min jisma’ lilhom jisma’ lil Kristu, min iwarrab lil Kristu u lil Dak li bagħat lil Kristu (cf Lq.10,16)16.

 

L-Episkopat, sagrament

21.       Huwua għalhekk fl-isqfijiet, megħuna mill-ppresbiteri, illi l-Mulej Ġesu’  Kristu, il-Qassis il-Kbir, huwa preżenti fost dawk li jemmnu.  Waqt li qiegħed fuq il-lemin ta’ Alla l-Missier huwa majieqafx milli jkun preżenti fl-assemblea ta’ l-isqfijiet tiegħu17.   Huwa qabel xejn permezz tal-ministeru għoli tagħhom li huwa jxandar il-kelma ta’ Allalill-ġnus kollha u jamministra l-ħin kollu s-sagramenti tal-fidi lil dawk li jemmnu; permezz ta’ l-uffiċċju tagħhom ta’ missirijiet (Kor. 4,15) huwa jgħaqqad, bi twelid soprannaturali ġdid,  membri ġodda fil-ġisem tiegħu; u fl-aħħarnett, bl-għerf u bil-prudenza tagħhom, huwa jmexxi u jiddirieġi l-poplu tat-Testment il-Ġdid fil-mixja tiegħu lejn l-hena ta’ dejjem.   Dawn ir-rgħajja,magħżulin biex jirgħu l-merħla tal-Mulej,huma ministri ta’ Kristu u amministraturi tal-misteri ta’ Alla (1 Kor 4,1) li lilhom kienet fdata x-xhieda t’ l-Evanġelju tal-grazzja ta’ Alla (Rum, 15,26; Atti 20,24) u l-ministeru mdawwal bil-glorja ta’ l-Ispirtu u l-ġustifikazzjoni (2Kor 3,8-9).

Biex jaqdu dmirijiet hekk għolja, l-Appostli kienu mogħnija minnKristu  b’effużjoni speċjali ta’ l-Ispirtu s-Santu li niżel fuqhom (Atti 1,8; 2,4; Ġw.20,22-23).   Huma stess bit-tqegħid ta’ l-idejn  għaddew dan id-don spiritwali lill-kollaboraturi tagħhom (1tim, 4,14; 2 Tim, 6-7), u  baqa’ jgħaddi sa żmienna bil-kosagrazzjoni episkopali18.  il-Konċilju Mqaddes  igħallem  għalhekk ill-bil-konsagrazzjoni episkopali tingħata l-milja tas-sagrament ta’ l-Ordni li mingħajr dubju l-konswetudni liturġika tal-Knisja u l-kitba tas-Santi Padri jsejħu l-ogħla saċerdozju u l-quċċata tal-ministeru mqaddes19.   Għaliex il-konsagrazzjoni episkopali tagħti wkoll lill-isqfijiet, mad-dmir li jqaddsu lill-oħrajn,dak li jgħallmu u jiggvernaw.  Iżda dawn id-dmirijiet,min-natura tagħhom stess,majistgħux ikunu eżerċitati jekkmhux f’komunjoni ġerarkika mar-ras u mal-membri tal-kulleġġ episkopali.  Jidher ċar, infatt, mit-tradizzjoni — u dan narawh l-iżjed fir-riti liturġiċi u fid-drawwiet tal-Knisja kemm fl-Orjent u kemm fl-Oċċident – illi bit-tqegħid ta’l-idejn u bil-kliem tal-konsagrazzjoni tingħata lill-isqfijiet il-grazzja ta’ l-Ispirtu s-Santu20  u jimmarka ruħu fihom karattru mqaddes21 hekk illi huma jkollhom, b’mod għoli u viżibbli, sehem mill-istess Kristu.  Għalliem, Ragħaj u Saċerdot, u jaġixxi fil-persuna tiegħu22.   imiss għalhekk mill-isqfijiet li, permezz tas-Sagrament ta’ l-Ordni, idaħħlu membri maħtura ġodda fil-korp episkopali.

 

Il-Kulleġġ ta’ l-isqfijiet u r-ras tiegħu

22.  Bħalma  San  Pietru  u  l-Appostli l-oħra,kif ried il-Mulej, jagħmlu kulleġġ Appostoliku wieed, hekk, b’mod bħalu, l-Isqof ta’ Ruma, suċċessur ta’ San Pietru, u  l-isqfijiet, suċċessuri ta’ l-Appostli, huma magħqudin bejniethom.  In-natur kolleġġjali u x-xejra ta’ l-ordni episkopali jirriflettu ruħhom  fid-dixxiplina antika ħafna li l-isqfijiet tad-dinja  kienu jikkomunikaw ma’ xulxin u ma’ l-Isqof ta’ Ruma f’rabta ta’ unjoni, ta’ karita’ u ta’ paċi23 wkoll fil-konċilji mlaqqgħin24 biex l-isqfijiet jieħdu deċiżjonijiet flimkien fuq maerji importanti ħafna25 wara eżami profond li kien jiġbor il-pariri ta’ ħafna26.  jixhdu bid-deher din in-natur kolleġġali tga’ l-ordni episkopali l-konċilji ekumeniċi li saru maturl is-sekli.  Dan jidher ukollmill-użu antik li jissejħu għadd ta’ isqfijiet biex jieħdu sehem fl-elevazzjoni ta’ xi kandidat ġdid għall-ministeru tal-milja tas-saċerdozju.  Wieħed isir membru tal-korp episkopali bis-saħħa tal-kongregazzjoni sagramentali u permezz tal-komunjoni ġerarkika mar-ras u mal-membri l-oħra tal-Kulleġġ.

 

Iżda l-Kulleġġ jew korp ta’ l-isqfijiet m’għandux awtorita’ jekk  mhux        maħsub bħala korp marbut  ma’  l-Isqof  ta’ Ruma, suċċessur ta’ Pietru, bħala ras tiegħu, li jibqagħlu sħiħ il-primat fuq kulħadd, kemm rgħajja kemm fidili.  Infatti l-Papa, minħabba l-uffiċċju tiegħu ta’ Vigarju ta’ Kristu u ragħaj tal-Knisja kollha, għandu fuq il-Knisja s-setgħa sħiħa, l-iżjed għolja u  universali li hu jista’ jeżerċita l-ħin kollu bil-liberta’ kollha.  Min-naħa l-oħra, l-ordni ta’ l-Isqfijiet, li  huwa s-suċċessur tal-kulleġġ ta’ l-Appostli fil-maġisteru u fit-tmexxija pastorali, li fih, anzi, jikompla mingħar waqfien il-Korp Appostoliku, għandu wkoll, flimkien ma’ l-Isqof ta’ ruma u qatt mingħajru bħala ras tiegħu,l-ogħla setgħa u setgħa sħiħa fuq il-Knisja kollha27.    Iżda din is-setgħa ma tistax tkun eżerċitata mingħar il-kunsens ta’ l-Isqof ta’ Ruma. Il-Mulej qiegħed biss lil Xmun bħala blata u dak li jżomm l-imfiietaħ tal-Knisja (Mt 16, 18-19) u għamlu ragħaj tal-merħla tiegħu kollha (Ġw 21,15ss.);   imma huwa magħruf lil-uffiċċju li ngħata lil Pietru li jorbot u jħoll (Mt 16,19) ingħata wkoll lill-Kulleġġ ta’ l-Appostli f’għaqda mar-ras tiegħu (Mt 18,18; 28, 16-20).  Dan il-Kulleġġ  għaliex magħmul minn ħafna, ifisser il-varjeta’  u l-universalita’ tal-poplu ta’ Alla;  għaliex  miġbur taħt ras waħda, ifisser l-unita’ tal-merħla ta’ Kristu.  Fih  l-isqfijiet waqt li jirrispettaw fedelment il-primat u l-post  ewlieni tar-Ras tagħhom, jeżerċitaw setgħa proprja tagħhom għall-ġid   tal-fidili tagħhom, anzi tal-Knisja kollha li tagħha l-Ispirtu s-Santu jsaħħaħ bla ma jieqaf l-istruttura organika u l-għaqda tal-qlub.  Is-setgħa  l-aktar għolja li dan il-Kulleġġ għandu fuq il-Knisja kollha hija eżerċitata b’mod solenni fil-Konċilju Ekumeniku.  Iżda ma jistax ikun hemm Konċilju Ekumeniku li ma jkunu ikkonfermat jew għallanqas aċċettat bħala tali mis-suċċessur ta’ Pietru;  hija preregativa ta’ l-Isqof ta’ Ruma li jsejjaħ dawn il-konċilji, jippresjedihom u jikkonfermawhom29.  L-istess setgħa kolleġġali, jew almenu tapproa jew taċċetta liberament l-azzjoni magħquda ta’ l-isqfijiet imxerrdin, b’mod li minnha jirriżulta att tassew kolleġġjali.

 

Relazzjonijiet ta’ l-isqfijiet fi ħdan il-kulleġġ episkopali

 

23.       L-għaqda kolleġġjali tidher ukoll fir-relazzjonijiet li jgħaddu bejn l-isqfijiet wieħed wieħed mal-Knejjes partikolari u mal-Knisja universali.  L-Isqof ta’ Ruma, bħala suċċessur ta’ Pietru,huwa l-prinċipju perpetwu u viżibbli ta’l-unita’ bejn l-isqfijiet u tal-ġemgħa tal-fidili u wkoll il-fundament tagħha30.   L-Isqfijiet, meħudin wieħed wieħed, huma l-prinċipju u l-fundament ta’ l-unita’  fil-Knejjes tagħħom partikolari31 li huma mwaqqfa fuq ix-xhieda tal-Knisja  kattolika waħda u waħdanija32.   Għalhekk kullisqof jirrappreżenta l-Knisja tieghu partikolari u l-isqfijiet kollha, flimkien mal-Papa, jirrappreżentaw il-Knisja kollha f’rabta ta’ paċi, imħabba u unita’.

L-isqfijiet wieħed wieħed, li huma mqegħdin ras fuq il-Knejjes partikulari  tagħhom, jeżerċitaw il-ministeru ta’ tmexxija pastorali fuq dik il-parti tal-poplu ta’ Alla li hi fdata f’idejhom iżda mhux fuq il-knejjes l-oħra jew fuq il-Knisja universali.  Iżda, għaliex huma membri tal-kulleġġ episkopali u suċċessuri leġittmi ta’ l-appostli,huma lkoll, wieħed wieħed, għandhom id-dmir, kif jidher mill-kmand ta’ Kristu u minnkif istitwixxi l-kulleġġ apposoliku, illi jkollhom ħerqa għall-Knisja,33 wukoll jekk din il-ħerqa huma  ma jfissurhiex b’atti ta’ ġurisdizzjoni, iżda  isservi ħafna għall-ġid tal-Knisja univeirsali.   L-isqfijiet kollha, infatti, għandhom imexxu ‘l quddiem u jiddefendu l-unita’ tal-fidi u d-dixxiplina komuni fil-Knisja kollha, u jgħallmu lill-fidili l-imħabba għall-ġisem mistiku ta’ Kristu kollu  u b’mod speċjali tal-membri fqar  uli qegħdin ibatu jew li huma ippersegwitati minħabba l-ġustizzja (Mt 5,10); fl-aħħarnett huma għandhom imexxu ‘l quddiem kull attivita’ li hi komuni għall-Knisja kollha, l-aktar  billi jieħdu ħsieb  illi l-fidi tikber u jitla’ għall-bnedmin kollha d-dawl tal-verita’  sħiħa.  Mill-bqija hija verita’ ċerta illi meta huma jmexxu tajjeb il-Knisja  tagħkom bħala parti mill-Knisja universali huma jagħtu sehemhomb’mod effikaċi għall-ġid tal-ġisem mistiku kollu li hu wkoll  ġisem  magħmul minn Knejjes34.

Imiss il-korp ta’ l-Isqfijiet li jħabbar l-Evanġelju f’kull naħatad-dinja, lill-  isqfijiet Kristu ta’ l-ordni, komuni għalihom ilkoll, u fuqhom xeħet il-piż, li hu wkoll komuni għalihom ilkoll, li jxandruh, hekk kif il-Papa Ċelestinu kien fakkar lill-padri tal-Kunċilju ta’ Efesu35.   għalhekk l-isqfijiet, safejn ix-xogħol  tagħhom partikulari jippermettilhom, għandhom ifittxu kull wieħed li jgħinu lil xulxin u lis-suċċessur ta’ Pietru li ngħata b’mod speċjali l-uffiċċju għoli li jxandar l-isem nisrani36.  Bil-frozi tagħhom kollha huma għandhom jagħtu lill-missjonijiet mhux  biss ħaddiema għal ħsad iżda wkoll għajnuniet spiritwali u materjali; u dan għandhom jagħmluh kemm huma direttament kemm billli jqanqlu l-kooperazzjoni ħerqana  tal-fidili.  L-isqfijiet, fl-aħħarnett, f’rabta universali ta’ mħabba għandhom igħinu bil-qalb lill-Knejjes l-oħra,l-iżjed dawk l-aktar qrib u l-aktar fqar,billi jimxu f’dan wara l-eżempju miqjum  tal-Knisja antika.

Il-Providenza ta’ Alla riedet illi l-ħafna Knejjes, mwaqqfa mill-appostli jew mis-suċċessuri tagħhom f’postijiet differenti,biż-żmien sviluppaw fi gruppi magħudin organikament flimkien u, waqt li żammew l-unita’ tal-fidi u l-kostituzzjoni divina waħdanija tal-knisja universali, għandhom dixxiplina proprja,drawwiet liturġiċi proprji u patrimonju teoloġiku u spiritwali tagħhom.  Uħud fosthom, u l-aktar il-Knisja Patrijarkali antiki, qishom ommijiet fil-fidi, iġġeneraw Knejjes oħra li magħhom  baqgħu marbutin sa żmienna b’rabta qawwija ta’ mħabba fil-ħajja sagramentali u fir-rispett tal-jeddijiet u tad-dmirijiet ta’ xulxin37.   Din il-varejta’ ta’ Knejjes lokali magħqudin flimkien fi spirtu komuni turi iżjed ċar il-kattoliċita’ tal-Knisja mhux diviża.  B’mod li jixbah lil dan, il-Konferenzi Episkopali l-lum jistgħu jagħtu l-kontribut tagħhomb’modi differenti iżda lijagħtu frott, sabiex l-ispirtu kolleġġjali jwassal  għal applikazzjonijiet konkret.

 

Il-Ministeru ta’l-Isqfijiet.

24.       L-Isqfijiet, bħala suċċessuri ta’ l-appostli, jirevu  mill-Mulej, li lilu  ngħatat kull setgħa fis-sema u fl-art, il-missjoni li jgħallmu ‘l-ġnus kollha u li jippriedkaw l-Evanġelju lil kull ħolqien sabiex il-bnedmin kollha, permezz tal-fidi,tal-magħmudija u tal-ħarsien tal-kmandamenti,jiksbu s-salvazzjoni (Mt. 28, 18;  Mk 16, 15-16; Atti 26,17ss).   Biex itemm din il-missjoni Kristu l-Mulej wiegħed lill-Appostli l-Ispirtu s-Santu u f’Għid il-Ħamsin bagħtu mis-sema biex bil-qawwa tiegħu jagħmilhom xhieda tiegħu sa truf l-art quddiem in-nazzjonijiet, il-poplu u s-slaten (Atti 1,8; 2, 1ss; 9,15).  Dan id-dmir li l-Mulej ta lir-rgħajja  tal-poplu tiegħu hu servizz  veru li l-Iskrittura Mqaddsa  ssejjaħ b’isem li fih tifsira, “djakonija”  jew ministeru  (Atti 1,17 u25; 21,19; Rum 11, 13; 1 Tim 1,12).   Il-missjoni kononika ta’ l-isqfijiet tista’ ssir permez tad-drawwiet leġittimi li ma ġewx  revokati mill-awtorita’  universali u l-aktar għolja fil-Knisja, jew permezz ta’liġijiet magħmula mill-istess awtorijta jew magħrufin minnha, inkell direttament mill-istess suċċessur ta’ Pietru.  Iżda l-isqfijiet ma jistgħux ikunu aċċettari għal uffiċċju jekk il-Papa jirrifjtalhom jew majkun irid jagħtihom il-komunjoni appostolika38.

Id-dmir ta’l-isqfijiet li jgħallmu.

25.       Fost id-dmirijiet prinċipali ta’ l-isqfijiet jisboq fuq kollox dak  tal-predikazzjoni ta’l-Evanġelju39, infatti  huma l-ħabbara tal-fidi, dawk lijwasslu lil Kristu dixxipli ġodda; hma għalliema veri,jiġifieri mogħnija bl-awtorita’ ta’ Kristu,li jippridkaw lill-poplu fdat f’idejhom il-fidi li għandu jemmen u japplikawha għall-ħajja moralitiegħu.  Huma juru dinil-fidi fid-dawl ta’ l-Ispirtu s-Santu (Mt, 13,52) u jagħmlu b’mod li din il-fidi tagħti l-frott waqtli jgħassu biex iżommu  ‘l bogħod mill-merħla tagħom l-erruri li jhedduha 2 Tim.4, 1-4).  Meta l-isqfijiet  igħallmu f’għaqda  ma’ l-Isqof  ta’ Ruma huma għanhom ikunu mismugħa minn kulħadd b’venerazzjoni bħala xhieda  tal-verita’  divina u kattolika; il-fidili għandhom jaċċettaw il-ġudizzju ta’l-isqof tagħhom,mogħti f’isemKristu,fi ħwejjeġ ta’fidi u morali u joqogħdu għalih b’qima reliġjuża.  Iżda din il-qima reliġjuża tar-rieda u ta’l-intelleti għandha tingħata b’mod partikulari mill-maġisteru awtentiku ta’ l-isqof ta’ Ruma, ukoll meta ma jkunx qiegħed  jitkellem ex-cathedra, b’mod illil-maġisteru l-iżjed  għoli tiegħu jkun magħruf b’rispett u l-ġudizzju tiegħu jkunu obduti bis-sinċerita’ skond il-ħsieb u r-rieda li huwa juri.  Dan il-ħsieb u din ir-rieda jkunu jidhru b’mod ċar kemm min-natura   tad-dokumenti lil-Papa joħroġ, kemm mill-fatt illi l-istess tagħlim ikun ripetut spiss, u kemm mill-mod kif huwa jkun tkellem.

 

L-isqfijiet wieħed wieħed ma jgawdix  mill-prerogativa ta’l-infallabilita’; b’ danakollu meta hjuma, għalkemm imxerrdin mad-dinja, iżommu r-rabta ta’ komunjoni bejnithom u mas-suċċessuri ta’ Pietru, igħallmu awtentikamet materji ta’ fidi u  ta’ morali u jaqlu flimkien illi xi tagħlim għandu jinżamm bħala tagħlim definitiv, f’dan il-każ ikunu qegħdin jiddikjaraw b’mod infallibbli t-tagħlim ta’ Kristu40.   Dan  jiġri b’mod iżjed  ċar meta, miġburin f’Konċilju Ekumeniku, l-isqfijiet ikunu għalliema u mħallfin tal-fidi u tal-morali gll-Knisja kollha ta’ Kristu;  hawn wieħed għandu jħaddan  id-definizzjonijiet tagħhom b’sottomissjoni ta’ fidi41.       346

Din  l-infabbilita’ li l-Feddej divin ried jagħti biha lill-Knisja meta tiddefinixxi dottrina ta’ fidi u ta’morali tasal biss safejn jajsal id-depostu tar-Rivelazzjoni li hi għandha tħres  bi qdusija u tgħallem bil-fedelta’.   L-Isqof  ta’  Ruma, kap- tal-Kulleġġ ta’ l-Isqfijiet,igawdi minndin l-infallibbilta’ minħabba r-responsabbilta’ li għandu meta,bħala l-ogħla ragħaj u għalliem tal-fidili kollha li għandu jwettaq lil ħutu fil-fidi (Lq. 22.32), jipproklama, b’att definitiv xi tagħlim li jħares il-fidi u l-morali42.   Għalhekk id-definizzjonijiet tiegħu jissejħu ġustament “irriformabbli” minnhom infushom u ma jiddepndux mill-kunsens tal-Knisja  għaliex huma magħmula bl-għajnuna ta’ l-Ispirtu s-Santu mwiegħda lilu fil-persuna ta’l-imqaddes Pietru;  għalhekk m’hemm bżonn ta’ ebda approvazzjoni minn ħaddieħor u anqas hemmlok għal appel ta’ġudizzju ieħor.  Ir-raġuni hi li f’dan il-każ il-Papa jipproklama l-fehma tiegħu  mhux bħala persuna privata iżda jesponi u jiddefendi t-tagħlim tal-fidi, kattolika bħala l-ogħla għalliem tal-Knisja universali, personalemt mogħni bid-don ta’ l-infallibbilta’, mogħti lill-istess Knisja43.     L-infallibbilita’ mwiegħda lill-Knisja tinsab ukoll fil-korp episkopali meta jeżerċita  l-ogħla aġisteru flimkien mas-suċċessur ta’ Pietru.  Il-Knisja ma tista’ qatt tonqos li taċċetta dawn id-definizzjonijiet minħabba l-azzjoni ta’ l-istess Spirtu s-Santu li jħares u jmexxi ‘l quddiem fl-unita’ tal-fidi l-merħla kollha ta’ Kristu44.

Meta imbagħad kemm il-Papa u kemm il-korp tga’ l0-isqfijiet flimkien       miegħu jiddefinixxu xi punt, dan huma jagħmluh bi qbil mar-Rivelazzjoni li kulħadd għandu jżomm u jikkonforma ruħu magħha.   Ir-Rivelazzjoni, hekk kif inhi mħarsamit-tradizzjoni, hija mwassla sħiħa permezz tas-suċċessjoni leġittima ta’ l-isqfijiet u b’mod speċjali permezz ta’ l-Isqof ta’ Ruma nnifsu li jħarisha; il-Knisja, mdawla mil-Ispirtu tal-verita’, tħarisha b’għożża qaddisa u tfissirha bil-fedelta’45.         L-Isqof ta’Ruma u l-isqfijiet l-oħra, mbagħad, bis-saħħa ta’l-uffiċċju magħhom u skond ma titlob l-importanza tal-materja, igħassu u jħabirku,bil-mezzi addattati,biex din ir-Rivelazzjoni jistudjawha fil-fond skond il-ħtieġa u jfissruha b’mod xieraq46;  iżda  huma ma jilqgħux rivelazzjonipublika ġdida bħala parti mid-depostu divin tal-fidi47.

 

Id-dmir ta’ l-isqfijiet li jqaddsu lill-oħrajn

26            .L-isqof, mogħni bil-milja tas-sagrament ta’ l-ordni, huwa “dak li jqassam il-grazzja  ta’ l-ogħla saċerdozju”48  speċjalment fl-Ewkaristija li, huwa  jofofri jew iqabbad lil min joffri49 u li biha l-Knisja l-ħin kollu tgħix u tikber.   Din il-Knisja ta’ Kristu hija tassew preżenti fil-ġemgħat lokali leġittimi kollha tal-fidili, lijkunu magħqudin mar-ragħajja tagħhom, u li fit-Testment il-Ġdid jissejħu knejjes50.  Dawn infatti huma, kull waħda fi-post tagħha, il-Poplu ġdid imsejjah minn Alla bil-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu u b’persważjoni sħiħa (1 Tess. 1,5).   Fihom, bil-predikazzjonit ta’ l-Evanġelju ta’Kristu, jinġabru l-fidili u jkun iċċelebrat il-ministeru ta’ l-ikla tal-Mulej, “sabiex permezz tal-ġisem u d-demm tal-mulej, tingħaqad il-komunita’ ta’ l-aħwa fil-ġisem ta’ Kristu”51 .  Kull komunita’lio tinġabar madwar l-altar taħt il-ministeru mqaddes ta’ l-Isqof52 hija simbolika ta’ dik il-karita’ u “l-unita’ tal-ġisem mistiku li mingħajrha ma nistgħux insalvaw”53    F;dawn il-konunitajiet, għalkemm ħafna  drabi żgħar, fqar u mxerrdin, huwa preżenti Kristu li bil-qawwa tiegħu tinġabar il-Knisja waħda,  qaddisa,  kottolika, u appostolika54.  Infatti “il-partiċipazzjoni fil-ġisem u d-demm ta’ Kristu ma tagħmilx ħaġa  oħra ħlief li aħna ninbidlu f’dak li nkunu qegħdin nirċievu”55.

Kull ċelebrazzjoni leġittima ta’ l-Ewkaristija titmexxa mill-isqof li  349 għandu  l-uffiċċju li  joffri l-kult tar-reliġjon nisranija lill-kobor ta’ Alla u li jirregolah skond kif amar il-Mulej u skond il-liġijiet tal-Knisja li hu japplika skond il-ġidozzju tiegħu.

B’hekk l-isqfijiet, bit-talb u l-ħidma tagħhom għall-poplu, isawbu bl-abbundanza u b’modi differenti l-milja tal-qdusija ta’ Kristu fuq il-poplu.  Bil-ministeru tal-kelma huma jwasslu lil dawk li jemmnu l-qawwa ta’ Alla għas-salvazzjoni tagħhom (Rum 1,16);  huma jqaddsu l-fidili permezz tas-sagramenti li, bl-awtorita’ li għandhom, huma jqassmu b’mod regolari u li jħalli l-frott56.   Huma jirregolaw l-amministrazzjoni tal-magħmudija li biha tingħata l-parteċazzjoni fis-saċerdozju regali ta’ Kristu.   Huma l-ministri ordinarji tal-Griżma, iqassmu l-ordni sagri, jirregolaw id-dixxiplina tal-penitenza, u bi ħrara  jħeġġu  u jgħallmu l-poplu tagħhom  sabiex, fil-liturġija u d-devozzjoni.   Fl-aħħarnett, bl-eżempju tal-ħajja tagħhomhuma għandhom igħinu lil dawk li fuqhom huma jippresjedu billi jħarsu d-drawwiet tagħhom minn kull ħażen u, safejn jistgħu, bl-għajnuna ta’ Alla, ibiddluhom f’ġid.  Hekk, flimkien mal-merħla fdata f’idejhom, huma jkunu jistgħu jaslu għall-ħajja gta’ dejjem57.

 

Is-segħta ta’ l-isqfjiet li jiggvernaw

27.       L-isqfijiet imexxu l-Knejjes partikolari fdati f’idejhom bħala vigarji u        delegati tal-Kristu58, bil-parir it-tajjeb,bil-persvazzjoni u bl-eżempju,iżda wkoll bl-awtorita’ u din is-setgħa jekk mhux biex iwettqu l-merħla tagħhom fil-verita’ u fil-qdusija, għax huma  jiftgakru sewwa li min hu l-akbar irid isir bħall-iżgħar u min jikmanda  bħal min iservi (Lq. 22, 26-27).  Din is-setgħa, li huma jeżerċitaw personalment f’isem Kristu, hija segħa proprja, ordinarja u immedjata, għalkemm l-eżerċizzju tagħha hu fl-aħħarnett irregolat mill-ogħla awtorita’ tal-Knsija u, skond il-ħtieġa tal-Knisja u tal-fidili, jista’ jinżamm  f’ċerti limiti.  B’riħet din is-setgħa  l-isqfijiet għandhom il-jedd sagru u d-dmir quddiem il-Mulej li jagħu  liġijiet lis-sudditi tagħħom, li jiġġudikawhom u li jirregolaw kulma għandu x’jaqsam mal-kult u ma’ l-appostolat.

L-uffiċċju pastorali, jiġifieri r-responsabbilita’ abitwali u ta’ kuljim tal-merħla tagħhom, huwa mogħti lill-isqfijiet fil-milja  kollha tiegħu.   Huma m’għandhomx jitqiesu bħala vigarju ta’ l-Isqof ta’ Ruma, għaliex huma jeżerċitaw setgħa li hi tagħhom u, fis-sewwa kollu, huma msejħin mexxejja tal-popli li huma jiggvernaw59.   Is-setgħa tagħhom, għalhekk, m’hija imxejna mis-setgħa tal-Papa lihi l-ogħla  waħda u universali;  anzi hija affermata, msaħħa u mħarsa minnha60;  l-Ispirtu s-Santu jħares bla ma jonqos qatt il-mod ta’ tmexxija li Kristu l-Mulej stabbilixxa fil-Knisa tiegħu.

L-isqof, mibgħut minnMissier il-familja biex jiggverna l-familja tiegħu,   għandu jżomm quddiem għajnejh l-eżempju tar-Ragħaj it-Tajjeb li ġie mhux biex ikun moqdi iżda biex jaqdi (MT. 20,28;  Mk 10, 45) u jagħti ħajtu għan-nagħaġ tiegħu (Ġw 10,11).  Meħud minnfost il-bnedmin u hu stess imdawwar mid-dgħufija  jista’ jagħdr lil dawk li ma jafux jew lijisbaljaw (Lhud 5,1-2).  Huwa ma għandu jonqos qatt  milli jisma’ lis-sudditi tiegħ, li hu għandu jħobb bħala veri wliedu u jħeġġeġ biex jikkooperaw miegħu bil-qalb.   Huwa għandu jagħti kont ‘l Alla ta’rwieħhom (Lhud 13,17); għalhekk għandu jieħu ħsiebhom bit-talb, bil-priedki u b’kull ħidma ta’ karita’ u jiftakar ukoill f’dawk li għad ma jemmnux iżda  iżda li xorta jrid iqishom bħala fdati f’idejh mill-Mulej.  Billi, bħall-appostlu Pawlu, huwa obbligat lejn kulħadd, huwa għandu jkun lest biex ixandar l-Evanġelju  (cf Rum 1, 14-15) u biex iħeġġeġ lill-fidili għallħidma appostolika u missjunarja.  Il-fidili,min-naħa tagħhom, għandhomiżommu ruħhommagħqudin ma’ l-isqof, bħall-Knisja ma’ Ġesu’ Kristu u bħal Ġesu’ Kristu mal-Missier, sabiex kollox ikun jaqbel fl-unita’61    u jitkattar ir-radd il-ħajr għall-glorja ta’ Alla(2 Kor 4,15).

 

Il-presbiteri – ir-relazzjoni tagħhom ma’ Kristu,ma’ l-Isqfijiet, mal-presbiteri l-oħra u mal-poplu nisrani.

28.       Kristu, li l-Missier ikkonsagra u bagħat fid-dinja (Ġw 10,36), permezz ta’ l-Appostli tiegħu ta’sehem mill-konsagrazzjoni u mill-missjoni tiegħu lis-suċċessuri tagħhom, jiġifieri l-isqifjiet.  Dawn min-naħa tagħhom fdaw leġittiment,fi gradi differenti, il-ħdima tal-ministeru tagħhom lil membri differenti tal-Knisja62.  Hekk il-ministeru ekkleżjastiku,li hu l-isituzzjoni divina,huwa eżerċitat f’ordnijiet differenti minn dawk li mill-ewwel żminijiet issejħu isqfijiet, presbiteri u djakni63.  Il-presbiteri, għalkemm ma jilħqux il-quċċata tas-saċerdozju u jiddependu mill-isqfijiet fl-eżerċizzju tas-setgħa tagħhom,huma madankollu magħqudin magħhom fid-dinjita’ saċerdotali64.   Bis-saħħa tas-sagrament ta’l-ordni65,  fi xbieha ta’ Kristu, il-qassis il-kbir u etern (Lhud 5, 1-10; 7,24; 9, 11-28), huma ikkonsagrati biex jippridkaw l-Evanġelju,jirgħu l-fidili u jiċċelebraw il-kult divin bħala saċerdoti veri tat-Testment il-Ġdid66.   Waqt li jieħdu sehem, skond il-grad propriju tal-ministeru tagħhom, mill-uffiċċju tal-Medjatur waħdani Ġesu Krist ( 1 Tim, 2, 5), huma jħabbru l-Kelma ta’ Alla lil Kulħadd. Iżda fuq kollox huma jeżerċitaw il-ministru qaddis tagħhom fil-kult jew fl-assemblea ewkaristika. Hawn huma jaġixxu fil-persuna ta’ Kristu67 u, waqt li jipproklamaw il-ministeru tiegħu, igħaqqdu l-offerta tal-fidili mas-sagrifiċċju tar-Ras tagħhom u fis-sagrifiċċju tal-Quddiesa huma jagħmlu preżenti u japplikaw68, sa  ma jerġa’ jiġi l-Mulej (cf. 1 Kor.11. 26), is-sagrifiċċju waħdani tat-Testment il-Ġdid, jiġifieri dak ta’ Kristu li offra darba għal dejjem lilu nnifsu lill-Missier bħala vittma safja (cf. Lhud 9, 11-28). Huma jeżerċitaw ukoll, fi grad l-iżjed għoli, il-ministeru tar-rikonċiljazzjoni u tal-faraġ tal-fidili niedma jew morda u jwasslu lil Alla l-Missier il-ħtiġjiet u t-talb tal-fidili (cf. Lhud 5, 1-4). Huma jeżerċitaw, skond is-sehema tagħhom mill-awtorita, l-uffiċċju ta’ Kristu, ragħaj u ras69, ilaqqgħu l-familja ta’ Alla bħala għaqda ta’ aħwa mħeġġin minn spirtu wieħed70, u permezz ta’ Kristu jwassluha fl-ispirtu għand Alla Missier. F’ nofs il-merħla tagħhom huma jadurawh fl-ispirtu u għand Alla Missier. F’nofs il-merħla tagħhom huma jadurawh fl-ispirtu u l-verita (cf. 1 Tim.5, 17), waqt li jemmnu dak li jaqraw u jimmeditaw fil-liġi tal-Mulej, igħallmu dak li jemmnu jgħixu dak li jgħallmu71.

Il-presbiteri, kollaboraturi prudenti ta’ l-ordni episkopali72, għajnuna tiegħu u strument fidejh, imsejħin biex jaqdu l-poplu ta’ Alla, jagħmlu ma’ l-isqof tagħhom presbiterji wieħed73, għalkemm dan hu magħmulminn ufiċċji differenti. Fil-komunitajiet tal-fidili waħda waħda huma jwasslu, biex ngħidu hekk, il-preżenza ta’ l-isqof, mieħu huma magħqudin fi spirtu ta’ fiduċja u ta’ ġenerosita, u għall-parti fdata f’ idejhom miegħu jaqsmu l-uffiċċju l-ħerqa u jħaddmuhom fil-ħajja ta Kuljum. Taħt l-awtorita ta’ l-isqof huma jmexxu dik il-parti tal-merħla fdata f’ idejhom u jqaddsuha,m jagħmlu tidher fil-post fejn jaħdmu l-knisja universali u jagħmlu xogħol ta’ siwi għall-bini tal-ġisem mistiku ta’ ta Kristu (cf. Ef. 4, 12). Dejjem ħerqana għall-ġid ta’ wlied Alla, huma  għandhom ifittxu li jagħtu s-sehem tagħhom għall-ħidma pastorali tad-djoċesi kollha, anzi tal-knisja kollha. U minħabba din il-parteċipazzjoni fis-saċerdozju u fil-missjoni appostolika, il-presbiteri għandhom jagħirfu fl-isqof il-missier tagħhom u jobduh b’qima. L-isqof imbagħad għandu jikkunsidra s-saċerdoti li jikooperaw miegħu bħala wlied u ħbieb, kif għamel Kristu li jsejjaħ id-dixxipli tiegħu mhux qaddejja iżda ħbieb (cf. Ġw.15,15). Għalhekk, minħabba l-ordni u l-ministeru, is-saċerdoti kollha, kemm djoċesani u kemm reliġjużi, huma magħqudin mal-korp episkopli u, kulħadd skond is-sejħa u l-grazzja li jkollu, iservu għall-ġid tal-Knisja kollha.

Bis-saħħa  ta’ l-ordinazzjoni sagru u tal-missjoni, li huma komuni għalihom kolla, il-presbiteri huma magħqudin bejniethom b’rabta intima ta’ l-aħwa li għandha tidher spontanjament u bil-liberta fl-għajnuna spiritwali u materjali, pastorali u personali li jagħtu lil xulxin, fil-laqgħat, u fil-komunjoni ta’ ħajja, ħidma u karita.

Huma  għandhom, mbagħad, jieħdu ħsieb, bħal missirijiet fi Kristu, tal-fidili li jwelldu  spiritwalment bil-magħmudija u bit-tagħlim ( cf. 1 Kor.4, 15; 1 Pt. 1, 23). Billi huma  saru eżempju tal-merħla ( 1 Pt. 5, 3) huma għandhom jippresjedu l-komunita lokali u jservuha b’ mod illi hija tista’ tissejjaħ b’ mod xieraq bl-isem li hu tal-poplu ta’ Alla kollu u waħdani, jiġifieri l-isem ta’ Knisja ta’ Alla (cf. 1 Kor. 1, 2; 2 Kor. 1`, 1 u passim). Jiftakru li bl imġiba ta’ kuljum u bil-ħerqa tagħhom huma għandhom jagħtu lill-fidili u lill-infidili,  lill-kattoliċi u lil dawk li m’ humiex kattoliċi u lil dawk li m’ humiex kattoliċi, dehra ta’ ministeru tassew saċerdotali u pastorali  u jkunu għal kulħadd xhieda ta’ verita u ta’ ħajja; bħala rgħajja tajba huma għandhom ifittxu (cf. Lq. 15, 4-7) lil dawkli għalkemm mgħammdin fil-knisja kattolika, telqu l-prattika tas-sagramenti jew tilfu wkoll il-fidi.

Minħabba  l-fatt li l-lum il-ġens tal-bnedmin tal-bnedmin qiegħed kulma jmur  jorganizza  ruħu  f’għaqda ċivili, ekonomika u soċjali, tinħass iżjed il-ħtieġa li s-saċerdoti  jgħaqqdu l-forzi u l-ħidma taħt it-tmexxija ta’ l-isqfijiet u tal-Papa, ineħħu kull kawża  ta’ firda u b’hekk iwasslu l-bnedmin kollha għall-għaqda tal-familja ta’ Alla.

 

Id-Djakni

29. Fi grad tal anqas tal-ġerarkija hemm id-djakni li fuqhom jitqiegħdu l-idejn “mhux għas-saċerdozju iżda għall-ministeru”74. Infatti, msaħħin mill-grazzja sagramentali fid-djakonija tal-liturġija, tal-predikazzjoni u tal-karita, iservu l-poplu ta’ Alla f’ għaqda ma’ l-isqof   u l-presbiterju ntiegħu. Huwa uffiċċju tad-djaknu, skond ma jingħata lilu mill-awtorita  kompetenti, li jamministra b’mod solenni l-magħmudija, iżomm u jqassam l-Ewkaristija,  jassisti f’ism il-Knisja għaż-żwieġ u jbierku, jieħu L-Vjatku lill-moribondi, jaqra  l-Iskrittura Mqaddsa lill-fidili, igħallem u jħeġġeġ lill-poplu, jippresjedi għall-kult u  għat-talb  tal-fidili, jamministra s-sagramentali, u jippresjedi għar-rit tal-funerali u tad-dfin. Id-djaknu, mogħtija għall-uffiċċji tal-karita u ta’ l-assistenza, għandhom jiftaku fit-twissija ta’ San Polikarpju: ” Jalla jħennu, jaħdmu, jimxu skond il-verita tal-Mulej, li għamel lilu nnifsu qaddej ta kulħħadd”75

 

Peress  li |dawn l-uffiċċji, li huma meħtieġa ħafna għall-ħafna għall-ħajja tal-Knisja, f’ħafna  nħawi, minħabba d-dixxipli viġenti tal-KnisjaLatinal-lum, jistgħu jkunu eżerċitati  biss bid-diiffikulta, id-Djaknu jista’ fil-ġejjieni jkun restatwrat bħala grad proprju u  permanenti tal-ġerarkija. Imiss lill-Konfeenzi Episkopali territorjali kompetenti li  jiddeċiedu, bl-approvazzjoni tal-Papa, jekk u fejn ikun f’waqtu li Djakni ta’ din ix-xorta jkunu istitwiti biex jieħdu ħsieb l-erwieħ. Bil-Kunsens tal-Papa, dan id-djakonat  jista’ jingħata lil irġiel ta’ eta matura, ukoll jekk miżżewġin, u lil żgħażagħ li jkunu  tajbin għalih u li għalihom għandha tibqa’ mħarsa l-liġi taċ-ċelibat.

 

 

KAP IV

 

IL-LAJĊI

 

Daħla

30. Il-Konċilju Mqaddes, wara li iddikjara d-dmirijiet tal-ġerarkija, jgħaddi bil-qalb biex ifisser il-ħsieb tiegħu dwar l-istat ta’ dawk il-fidili li jissejħu lajċi. Għslkemm dak kollu li ngħad fuq il-poplu ta’ Alla japplika ugwalment għal-lajċi, għar-reliġjużi u għall-kleru, madankollu ċerti punti jolqtu b’mod partikolari lill-lajċi, irġiel u nisa, minħabba l-kondizzjoni u l-misssjoni tagħhom. Jeħtieġ li, minħabba iċ-ċirkustanzi speċjali ta’ żmienna, wieħed janalizza dawk li huma s-sisien ta’ dawn il-punti. Ir-Rgħajja sagri, infatti, jafu x’sehem jagħtu l-lajċi għall-ġid tal-Knisja, jafu li huma li huma ma ġewx istitwitiminnKristu biex jerfgħu weħidhom il-piż kollu tal-missjoni li L-Knisja għandha li issalva d-dinja; iżda jafa li d-mir għoli tagħhom huwa li jirgħu l-fidili u li jagħirfu s-servizz u l-karisimi tagħhom b’mod li kulħadd, skond ma jista’, jikkoopera għall-ġid komuni. Għaliex jeħtieġ li “waqt li nagħmlu s-sewwa fl-imħabba nikbru f’kollox fih, f’dak li hu r-Ras, Kristu. Bih il-ġisem kollu jsib ir-rabta u l-għaqda tiegħu permezz ta’ l-egħkiesi kollha li jservuh skond il-ħidma ta’ kull waħda minnhom, biex jikber fih innifsu u jinbena fl-imħabba.” (Ef. 4, 15-16)

 

Natura u missjoni tat-lajċi

31. Bl-isem ta’ lajċi nifhmu l-fidili kollha minbarra dawk li huma membri ta’ l-ordni sagri u ta’ l-istat reliġjuż magħruf mill-Knisja, jiġifieri l-fidili li wara li saru jagħmlu sehem mill-ġisem ta’ Kristu bil-magħmudija u miġbura f’Poplu ta’ Alla, jipparteċipew, fil-qies tagħhom, mill-uffiċċju saċerdotali, profetiku u regali ta’ Kristu u, kulħadd skond il-parti tiegħu, iwettqu fil-Knisja u fid-dinja l-missjoni proprja tal-poplu nisrani kollu.

Ix-xejra sekulari hija proprjament u partikolarment tal-lajċi. Infatti, għalkemm kultant il-membri ta’ l-ordni sagri jagħmlu xogħol sekulari wkoll billi jeżerċitaw xi professjoni sekulari b’danakollu min-natura stess tal-vokazzjoni tagħhom relazzjoni prinċipalment u proprjament mal-ministeru mqaddes; ir-reliġjużi min-naħhom huma msejħa biex jagħtu xhieda għolja u li ddawwal illi d-dinja ma tistax tkuntrasfigurata f’ Alla u offerta lilu mingħajr l-ispirtu tal-beatitudni. Huwa dmir tal-lajċi li, bis-sejħa proprja tagħhom, ifittxu s-salta ta’ Alla billi jħaddmu l-ħwejjeġ temporali u jindirizzawhom skond ir-rieda ta’ Alla. Huma jgħixu fis-seklu, jiġifieri fl-impjiegi kollha tad-dinja u f’kull wieħed minnhom, u wkoll fil-kondizzjonijiet normali tal-ħajja familjari u soċjali li magħhom bħal jinsġu  l-eżistenza tsgħhom. Hemm huma msejiħinminnAlla biex, waqt li jagħmlu x-xogħol tagħhom. Hemm huma msejħinminnAlla biex, waqt li jagħmlu x-xogħol tagħhom fid-dinja taħt it-tmexxija ta’ l-Ispirtu ta’ l-Evanġelju, jagħtu sehemhomminnġewwa, bħalma tagħmel il-ħmira, biex id-dinja titqaddes. B’hekk huma juru ‘l Kristu lill-oħrajn l-iżjed bix-xhieda ta’ ħajjithom imdawla bil-fidi, bit-tama u bl-imħabba. Imiss għalhekklilhom, b’mod speċjali, li jdawlu l-ħwejjeġ temporali li magħhom ikollhom x’jaqsmu x’jaqsmu mill-qrib, u jindirizzawhom b’mod illi kollha jsiru u joktru skond ma jrid Kristu u jkunu ta’ foħrija lill-Ħallieq u Fwddej.

 

Dinjita tal-lajċi fil-poplu ta’ Alla

32.       Il Knisja Mqaddsa, kif imwaqqfa mill-Iben ta’ Alla, hija organizzata u mmexxija b’varjeta tal-għaġeb. ” Infatti, bħalma aħna għanda ħafna membri f’ġisem wieħed, iżda mhux il-membri kollha għandhom l-istess xogħol, hekk aħna ġisem wieħed  fi Kristu u kull wieħed minna membru ta’ l-ieħor.” ( Rum. 12, 4-5)

Il-poplu magħżulminnAlla  huwa għalhekk wieħed: “Mulej wieħedm fidi waħda, magħmudija waħda” (Ef 4,5); komuni għal kulħadd hija d-dinjita’ tal-membri mit-twelid mill-ġdid fi Kristu, komuni l-grazzja ta’ wlied, kumuni s-sejħa għall-perfezzjoni waħda, tama waħda u l-imħabba bla firda.  Għalhekk fi Kristu u fil-Knisja m’hemmx differenza ta’ daqs dwar ir-razza, in-nazzjon, il-kondizzjoni soċjali jew is-sess, għaliex “m’hemmx ied Lhud u anqas Grieg,  m’hemmx ilsir u anqas ħieles, m’hemmx raġel u anqas mara; għax intom ilkoll ħaġa waħda fi Kristu Ġesu’.”  (Gal 3,29 gr; cf. Kol. 3,11)

 

Mela jekk fil-Knisja mhux kulħadd jimxi mill-istess triq, iżda kulħadd huwa msejjaħ għall-qdusija u, kulħadd xorta waħda, għandu x-xorti li jħaddan il-fidi għall-ġustizzja ta’ Alla (cf. 2 Pt. 2,1).  Għalkemm uħud, b’rieda ta’ Kristu, huma maħtura biex i igħallmu jew biex jamministraw jew biex ikunu rgħajja ta’ l-oħrajn, b’danakollu hemm ugwaljanza fost kulħadd dwar id-dinjita u l-ħidma  komuni tal-fidili kollha biex jibnu l-ġisem ta’ Kristu.  Infatti, id-distinzjoni li l-Mulej jagħmel bejn il-ministri sagri u l-bqija tal-poplu ta’ Alla ġġib magħha rabta, fis-sens li r-rgħajja u l-fidili l-oħra huma marbutin bejniethom minn ħtieġa komuni:  li r-rgħajja tal-Knisja, fuq l-eżempju ta’ Ġesu’, iservu lil xulxin u jservu lill-fidili l-oħra waqt li dawn min-naħa tagħhom  jagħtu l-għanuna ġeneruża tagħhom lir-rgħajja u lill-għalliema.  Hekk fid-diversita’ kulħadd jagħti xhieda ta’ l-unita’ tal-għaġeb tal-ġisem ta’ Kristu, għaliex l-istess diverista’ ta’ grazzji, ta’ ministri u ta’ ħidmiet tiġbor f’ġisem wieħed l-ulied ta’ Alla, peress li “dan kollu jamu l-istess Spirtu wieħed li jqasam lil kull wieħed kuf jogħġbu.” (1 Kor 12,11).

 

Għalhekk bħalma l-lajċi, b’kondixxenza ta’ Alla, għandhom lil Kristu bħala ħuhom li, għalkemm il-Mulej ta’ kollox, ma ġiex  biex ikun moqdi iżda biex jaqdi (cf. Mt.20,28), hekk ukoll huma għandhom bħala aħwa lil dawk li huma mqegħdin fil-ministeru mqaddes li, waqt li jgħallmu, iqaddes u jmexxu bl-awtorita’ ta’ Kri stu l-familja ta’ Alla u jirgħuha b’mod li kulħad ikun jista’ jħares il-kmand ġdid ta’ l-imħabba.  Huwa għalhekk li S. Wistinigħid bi kliem sabiħ:  “Jekk nibża’ met a naħseb li jien għalikom, nitfarraġ meta naħseb li jien magħkom.  Għaliex għalikom jiena isqof, magħkom jiena nisrani.  Wieħed hu isem ta’ uffiċċju, l-ieħor hu isem tal-grazzja ta’ Alla; wieħed isem ta’ periklu, l-ieħor ta’ salvazzjoni.”1

 

L-Appostolat tal-lajċi

33.       Il-Lajċi, miġburin fil-poplu ta’ Alla u maħtura f’ġisem wieħed ta’  Kristu taħt ras waħda, ikunu min ikunu, huma msejħin bħala membri ħajja biex jikkontribwixxu bil-forzi tagħhom kollha li irċevew  mit-tjubija tal-Ħallieq u l-grazzja tal-Feddej, biex il-Knisja tikber u toktor bla heda fil-qdusija.

L-appostolat tal-lajċi  huwa għalhekk parteċipazzjoni fl-istess missjoni ta’ salvazzjoni tal-Knisja u għal dan l-appostolat kulħadd huwa mqabbad mill-Mulej stess permezz tal-magħmudija u tal-griżma.  Is-Sagramenti, mbagħad, u b’mod speċjali l-Ewkaristija Mqaddsa, jigħtu u jkattru l-imħabba lejn Alla u lejn il-bgnedmin, li hi r-ruħ ta’ kull apposotolat.  Iżda l-lajċi huma msejħin b’mod partikolari biex jagħmlu l-Knisja preżenti u attiva f’dawk il-postijiet u f’dawk iċ-ċirkustanzi fejn hi ma tistax  tkun il-melħ ta’ l-art jekk mhux permezz tagħhom.2    Għalhekk kull nisrani lajk, bis-saħħa ta’ l-istess doni li tirċieva, huwa xhieda u fl-istess ħin strument ħaj ta’ l-istess missjoni tal-Knisja “skond il-qies tad-don ta’ Kristu” (Ef. 4,7).

Minbarra dan  l-appostolat, li hu dmir assolut tal-fidili kollha, il-lajċi jistgħu jkunu wkoll imsejħin b’modi differenti biex igħinu aktar fil-qrib fl-appostolat tal-ġerarkija3 kif  kienu jagħmlu dawk l-irġiel u nisa li kienu jgħinu lill-appostlu Pawlu fit-tixrd  ta’ l-evanġelju u li ħadmu ħafna għall-Mulej (Fil 4,3; Rum 1 6,3ss).  Huma jistgħu wkoll jingħażlu mill-ġerarkija biex, għal xi għan spiritiwali, iħaddmu xi uffiċċji ekkleżjastiċi.

Huwa għalhekk dmir nobbli tal-lajċi kollha li  jaħdmu  sabiex il-ppjan ta’ Alla ta’ salvazzjoni jilħaq il-bnedmin kollha taż-żminijiet u l-imkejjen kollha tad-dinja.  Għandha  għalhekk tinfetaħ beraħ it-triqminnkullnaħasabiex, skond il-forzi tagħhom u l-ħtieġa  taż-żminijiet, huma wkoll jagħtu sehem attiv fil-ħidma ta’ salvazzjoni li għandha l-Knisja.

 

Is-sehem tal-Lajċi fis-saċerdozju komuni u fil-kult

34.       Ġesu’ Kristu, il-Qassis il-Kbir u etern, irid li permezz tal-lajċi wkollikompli x-xhieda u s-servizz tiegħu; huwa għalhekk igħajjixhom bl-Ispirtu tiegħu u jmexxihom bla heda għal kull  ħidma tajba u perfetta.

 

Infatti, lil dawk li jgħaqqadhom intimament f’ħajtu u fil-missjoni tiegħu huwa jagħti wkoll sehem mill-funzjoni saċerdotali tiegħu biex jagħtu  kult spiritiwali u hekk Alla   jissebbaħ  u l-bnedmin jiksbu s-salvazzjoni.  Għalhekk il-lajċi, billi huma mogħtija għal  Kristu u ikkonsagrati mill-Ispirtu s-Santu, huma b’mod tal-għaġeb imsejħinu mgħallmin  biex jagħmlu frott dejjem iżjed kotran ta’ l-Ispirtu.  Il-ħidma kollha tagħhom, infatti, it-talb u l-inizjattivi ta’ appostolat, il-ħajja taż-żwieġ u tal-familja,  ix-xogħol ta’ kuljum, il-mistrieiħ tar-ruħ u l-ġisem, jekk isiru fl-Ispirtu, u saħansitra d-dwejjaq tal-ħajja jekk huma merfugħin bil-paċenzja, isiru sagrifiċċji spiritwali li jogħġbu ‘l Alla permezz ta’ Ġesu’ Kristu (! Piet 2,5).  Biċ-ċelebrazzjoni ewkaristika dawn is-sagrifiċċji huma bit-tjieba kollha offerti lill-missier flimkien ma’ l-offerta tal-ġisem tal-Mulej.   B’hekk il-lajċi wkoll, waqt li jaħdmu kullimkien bi qdusija bħala adoraturi, jikkonsagnraw lil Alla l-istess dinja.

 

Sehem tal-lajċi fil-funzjoni profetika ta’ Kristu u fix-xhieda tiegħu

35.  Kristu, il-profeta l-Kbir, bix-xhieda ta’ ħajtu u bil-qawwa ta’ kelmu xandar is-saltna ta’ Missieru.  Huwa jibqa’ jtemm id-dmr profetiku tiegħu sakemm tider il-glorja kollha tiegħu.  Dan jagħmlu mhux biss permezz tal-ġerarkija li jtgħallem f’ismu u bis-setgħa li hu taha, ia wkol peremzz tal-lajċi li hu għalhekk qiegħed bħala xiehda u gniehom bis-sens tal-fidi u d-don tal-kelma (Atti 2, 17-18; Apok 19,10) biex permezz tagħhom tiddi fil-ħajja ta’ kuljum u fil-ħajja familjari u soċjali l-qawwa ta’ l-Evanġelju. Huma jkunu qiegħdin juru rwieħhom bħal wlied il-wegħda jekk, qawwijin fil-fidi u fit-tam, jiqdew  tajjeb mill-ħin ta’ ssa (Ef 5, 16;  Kol 4,5) u jistennew bis-sabar il-glorja li għad trid tiġi (Rum 8,25).  Dan it-tama m’għandhomx  jaħbuha f’qalbhom, iżda  b’konverzjoni kontinwa u b’taqbida “kontra il-prinċpijiet ta’ din id-dinja ta’ dlamijiet, kontra l-ispirt ħżiena” (Ef 6,12) għandhom ifissruha fl-istrutturi tal-ħajja sekulari.
Bħalma s-sagramenti tal-liġi l-ġdida, li huma l-ikel tal-ħajja u ta’ l-appostolat tal-fidili, huma xbiehaminnqabel ta’ sema ġdid u ta’ art ġdida (cf. Apk.21, 1), hekk ukoll il-lajċi jkunu ħabbara siewja tal-fidi fil-ħwejjeġ li għadna nittamaw (cfLhud 11, 1) jekk ma’ listqarrija tal-fidi jgħaqqdu bis-sħiħ ħajja ispirati mill-fidi. Din l-evanġelizzazzjoni, jiġifieri t-tħabbira ta’ Kristu magħmula mix-xhieda tal-ħajja u tal-kelma, tikseb karatteristika speċifika u qawwa speċjali mill-fatt li hi tkun qiegħda tingħata fil-kondizzjonijiet komuni tal-ħajja tad-dinja.

F’din il-funzjoni jidher ċar li hu ta’ valur kbir dak l-istat ta’ ħajja li hu mqaddesminnsagrament speċjali: il-ħajja taż-żwieġ u tal- familja. Fiha hemm eżerċizzju u skola mill-aħjar ta’ appostolat għal-lajċi fejn ir-reliġjonnisranija tidħol fl-imġiba hollha tal-ħajja u tbiddilha kuljum għall-aħjar. Huwa hemm li l-miżżewġin għandhom is-sejħa proprja tagħhom li jkunu għall xulxin u għat-tfal xiehda tal-fidi u ta’ Kristu. Il-familja nisranija tixhed b’ leħen għoli kemm bħal issa fis-saltna ta’Alla u kemm it-tama fil ħajjata’ dejjem. B’ hekk bl-eżempju u bix-xhieda tagħha, il familja nisranija tixli d-dinja bid-dnub u ddawwal lil dawk li jfittxu l-verita.

Għalhekk il-lajċi, saħansitra meta jkun medhija fil-ħwejjeġ temporali, jistgħu u għandhom jeżerċitaw azzjoni siewja ħafna għall-evanġelizzazzjoni tad-dinja. Fin-nuqqas ta’ ministri sagri, jew fejn dawn ikunu mfixklaminnreġim ta’ persekuzzjoni, uħud mil-lajċi jagħmlu li jistgħ biex jissupplixxu għal xi funzjonijiet sagri skond is-setgħa li għandhom; ħafna minnhom jagħtu wkoll l-enerġija kollha għall-ħidma ta’ l-appostolat. Iżda f’ kull każ jeħtieġ li kulħadd jikkoopera biex is-saltna ta’ Kristu tikber u tixtered. Għalhekk il-lajċi għandhom japplikaw ruħhom bil-ħerqa biex jagħirfu dejjem iżjed il-verita rivelata u jitolbu bla mingħand Alla d-don tal-għerf.

 

Dinjita regali

36. Kristu, li obda sal-mewt u li għalhekk Alla l-Missier għollieh (cf. Fil. 2, 8-9), daħal fil-glorja tas-saltna tiegħu. Kollox tqiegħed taħtu sakemm hu stess iqiegħed lilu nnifsu u kollox taħt Alla l-Missier sabiex Alla jkun kollox f’ kollox (cf. 1 Kor. 15, 27-28). Din is-setgħa hu għaddieha lid-dixxipli sabiex huma wkoll igawdu l-ħelsien tas-Saltna ta ta’ Alla u b ċaħda tagħhom infushom u b’ ħajja qaddisa jirbħu fihom stess is-saltna tad-dnub (cf. Rum. 6, 12); anzi din  is-setgħa tahielhom biex, waqt li jservi lil Kristu fl-oħrajn ukoll, bl-umilta u l-paċenzja jwasslu lil ħuthom għand is-Sultan li meta taqdih tkun qed issaltan. Għaliex il-Mulej jixtieq ukoll ikabbar permezz tal-fidili lajċi s-saltna tiegħu ta’ verita u ta’ ħajja, saltna ta’ qdusija u ta’grazzja, saltna ta’ ġustizzja, mħabba u paċi4. F’ din is-saltna l-istess kreatura tinħeles mill-jasar tat-taħsir u tikseb glorjuża u tikseb il-liberta glorjuża ta’ wlied Alla (cf. Rum. 8, 21). Tassew li ngħataw wegħda kbira u kmandament kbir lid-dixxipli: ” Għaliex kollox hu tagħkom, intom ta’ Kristu hu ta’Alla.” ( 1 Kor.3, 23)

Għalhekk il-fidili għandhom jagħirfu n-natura intima u l-valur ta’ kull ħolqien u kif kull kreatura għandha l-għan li tfaħħar ‘l Alla. B’ħidmietukoll li fihom infushom huma ħidmiet temporali huma għandhom igħinu lil xulxin għal ħajja aktar qaddisa hekk illi d-dinja timtela bl-ispirtu ta’ Kristu u tilħaq b’mod iżjed effikaċi l-għan tagħha, fil-ġustizzja, fil-karita u fil-paċi. Fil-qadi ta’ dan id-dmir ma’ kullimkien il-laċi għandhom postminnta’ quddiem. Bil-kompetenza tagħhom f’ materji profani u bil-ħidma tagħhom, li l-grazzja ta’ Kristu tgħolli minn ġewwa, huma għandhom igħinu bis-sħiħ biex, permezz tal-ħidma tal-bniedem, b t-teknika u bil-kultura, il-ġid maħluq jitħaddem, skond l-ordni mqiegħed fin-natura minn Alla u fid-dawl tal-Verb tieġħu, għall-aħjar tal-bnedmin kollha, jitqassam b’mod iżjed ġust fosthom, u jservi, fil-qies tiegħu, għall-progress universali fir-rispett tal-liberta umana u nisranija. B’ dan il-mod Kristu, permezz tal-membri tal-Knisja, idawwal dejjem iżjed is-soċjeta umana kollha bid-dija tiegħu ta’ salvazzjoni.

Minbarra dan il-lajċi  għandhom, bl-għaqda  tal-forzi tagħhom,  ifejqu l-istituzzjonijieit u l-konizzjonijiet ta’  ħajja tad-dinja, jekk u fejn dawn iwasslu għad-dnub, u jirriformawhom b’mod illi jitfasslu skond il-ġustizzja u jiffarvixxu l-eżerċizzju tal-virtujiet aktar milli jfixkluh.  B’dan il-ħidma huma jimlew b’valur morali l-kultura u l-attivitajiet umani.  B’dan il-mod u fl-istess ħin l-għalqaa tad-dinja titħejja aħjar biex tilqa’ ż-żerriegħa tal-kelma ta’ Alla u l-bibien jinfetħu iżjed għall-Knisja, biex b’hekk tidħol minnhom it-tħabbira tal-paċiu għad-dinja kollha.

Minħabba l-istess pjan ta’ salvazzjoni, il-fidili għandhom jigħallmu jagħżlu  tajjeb bejn id-drittijiet u dmirijiet li jaqgħu fuqhom bħala membri tal-Knisja u drittijiet u dmirijiet li huma għandhom bħala membri tas-soċjeta’ umana.  Ifittxu għalhekk li jgħaqqdu f’armonija ma’ xulxin iż-żewġ xorta ta’ drittijiet u dmirijiet u jiftakru li f’kull ħaġa  temporali  huma għandhom ikunu mmexxija mill-kuxjenza nisranija, għaliex ebda attivita’ umana, lanqas  fl-istess ħwejjeġ temporati, ma tista’ taħrab mill-awtorita’ ta’ Alla.  Fi żmienna huwa mill-aktar meħtieġ li din id-distinzjoni u fl-istess ħin din l-armonija jidhru jiddu b’mod l-aktar ċar possibbli fil-mod kie iġinu ruħhom  il-fidili, saiex il-0missjoni tal-Knisja tkun tista’ twieġeb aktar bis-sħiħ għall-kondizzjonijiet tad-dinja tal-lum.  Għaliex kif wieħed għandu jammeti li l-belt ta’ l-art, li bir-raġun hi mogħtija għall-interessi tad-dinja, hi mmexxija minnprinċipji tagħha, hekk bir-raġun ukoll wieħed  għandu jiċħad it-tagħlim ħażin li jipprova jibni s-soċjeta’ mingjr ma jagħti  kas tar-reliġjon u li jattakka u jissopprimi l-liberta’ reliġjuża taċ-ċittadini.5

 

Relazzjonijiet mal-ġerarkija

37.       Il-lajċi, bħall-fidili kollha, għandhom il-jedd illi jirċievu bl-abbundanza mir-rgħajja mqaddsa l-ġid spiritwali tal-Knisja u l-iżjed l-għajnuna tal-kelma ta’ Alla u tas-sagramenti.6     Huma għandhom igħarrfu lir-rgħajja bil-ħtiġijiet u x-xewqat tagħhom u dan għandhom jagħmluh bil-liberta’ u l-fiduċja kollha  li għandu jkollhom l-ulied ta’ Alla u l-aħwa fi Kristu.  Skond l-għerf, il-kompetenza u l-prestiġju  li jkollhom huma għandhom il-jedd, kultant id-dmir ukoll, li jfissru l-fehmiet tagħhom dwar dak li għandu x’jaqsam mal-ġid tal-Knisja7.   Dan jista jsir, meta jkun il-każ, permezz ta’ l-istituzzjonijiet imwaqqfa għalhekk mill-Knisja u għandu jsir dejjem fir-rispett tal-verita’, bil-qawwa u bil-prudenza, b’qima  u b’imħabba għal dawk li minħabba l-uffiċċju sagru tagħhom jirrappreżentaw lil Kristu.

Il-lajċi, bħall-fidili kollha, għandhom, b’ubbidjenza nisranija, jilqgħu fil-pront dak li r-rgħajja jistiabbilixxu bħala għalliema u mexxejja tal-Knisja u bħala rappreżentanti ta’ Kristu; f’dan huma jimxu wara l-eżempju ta’ Kristu li bl-ubbidjenza tiegħu sal-mewt  fetaħ għall-bvnedmin kollha t-triq qaddisa tal-liberta’ ta’ wlied Alla.  Huma  m’għandhomx  jonqsu milli fit-talb tagħhom  jirrikkmandaw lil Alla l-mexxejja tagħhom  li jishru  fuqna  bħal nies li għad iridiu jagħtu kont tagħna, u jitolbu għalihom biex dan jagħmluh bil-ferħ u mhux bi swied il-qalb.  (Lhud 13,17)

Min-naħa tagħhom ir-rgħajja mqaddsa għandhom jagħirfu d-dinjita’ u r-responsabbilta’ tal-lajċi fil-Knisja u jġibuha ‘l quddiem; għandhom jagħmlu użu bil-qalb mill-pariri prudenti tagħhom, jafdawlhom  b’fiduċja  karigi għas-servizz tal-Knisja, iħallulhom liverta’ u jagħtuhom okkażjoni, anzi jħeġġhom, biex jieħdu inizjativi minnrajhom.  Huma għandhom jikkunsidraw b’attenzjoni u b’imħabba ta’ missirijiet fi Kristu, l-inizjativi, it-talbiet u x-xewqat li l-laj jippropnulhom8.   Ir-rgħajja għandhom jagħirfu b’rispett il-liberta’ ġusta li hi ta’ kulħadd f’din il-belt ta’ l-art.

Minndawn ir-relazzjnijiet familjari bejn lajċi u rgħajja għandna nistennew ħafna ġid għall-Knisja.  Hekk fil-lajċi jissaħħaħ is-sens ta’ responsabbilta’ u tikber il-ħerqa għall-ħidma;   huma jgħaqqdu b’ħeffa akbar il-forzi tagħhom ma’ dawk tar-rgħajja.  Min-naħa tagħhhom ir-rgħajja, megħjuna mill-esperjenza tal-lajċi, ikunu  jist għu jiffurmaw ġudizzju aħjar u aktar ċar kemm fuq ħwejjeġ spiritwali kemm fuq ħwejjeġ temporali, b’mod illi l-Knisja kollha, imsaħħa mill-membri kollha tagħha, tkun  tista’ taqdi b’mod iżjed effikaċi  l-missjoni tagħha għall-ħajja tad-dinja.

 

Il-lajċi, ruħ tad-dinja.

 

38.       Kull wieħed mill-lajċi  għandu jkun quddiem id-dinja xhud tal-qawmien mill-mewt u tal-ħajja tal-Mulej Ġesu’ u sinjal ta’ Alla ħaj.   Ilkoll flimkien, u kull wieħed minnhom fis-sehm tiegħu, għandhom jitimgħu d-dinja l-frott ta’ l-Ispirtu (Gal. 5,22)  u  fiha  jxerrdu l-ispirtu li jagħti l-ħajja lill-foqra, lill-mansweti u lil dawk li jġibu l-paċi, li l-Mulej fl-Evanġelju jsejjaħ ħenjin (Mt  5, 3-9).  F’kelma waħda “dak li hi r-ruħ fil-ġisem, dan għandhom ikunu l-insara fid-dinja.”9

 

 

Kap V

IS-SEĦA  UNIVERSALI GĦALL-QDUSIJA FIL-KNISJA

Daħla

39.  Aħna nemmnu li l-Knisja, li l-Konċilju Mqaddes qiegħed ifisser il-misteru tagħha, hija qaddisa bla ma tista’ qatt tonqos.  Infatti Kristu, l-Iben ta’ Alla, li hu mħabbar flimkien mal-Missier u ma’ l-Ispirtu s-Santu bħala “l-waħdu qaddis”1, ħabb il-Knisja bħala l-għarusa tiegħu, ta lilu nnifsu għaliha biex iqaddisha (Ef. 5,25-26) u għaqqadha miegħu bħal ġismu u mlieha bid-don ta’ l-Ispirtu s-Santu għall-glorja ta’ Alla.  Għalhekk kulħadd fil-Knisja, kemm dawk li jagħmlu sehem mill-ġerarkija u kemm dawk immexxija minnha, huwa msejjaħ għall-qdusija, kif igħid l-Appostlu:  “Dan irid Alla minnkom:  il-qdusija tagħkom”  (1ess 4,3; Ef. 1,,4).  Din il-qdusija al-Knisja tidher il-ħin kollu, u għandha tidher, fil-frott tal-grazzja li l-Ispirtu jipproduċi fil-fidili; hija titifisser b’modi differenti fl-individwi li, kull wieħed skond il-ħajja tiegħu, ifitttxu l-perezzjonifl-imħabba u hekk jidifikaw lill-oħrajn; iżda hija tidher b’mod kollu partikolari fil-pratika tal-kunsilli li komunement  jissejħu kunsilli evanġeliċi.  Din il-prattika tal-kunsilli, li ħafna nsara, taħt l-influss ta’ l-Ispirtu s-Santu fuqhom, jagħżlu  u jgħixu kemm privatament u kemm fi stat jew istituzzjoni magħrufa mil-Knisja, twassal, u għandha twassal, għal xhieda u eżempju lijiddu tal-qdusija tal-Knisja.

 

Is-sejħa universali għall-qdusija

40.  Il-Mulej Ġesu’. Għalliem u mudell divin ta’ kull perfezzjoni, lid-dixxipli kollha, u lil kull wieħed minnhom, kienet x’kienet il-kondizzjoni tagħhom, ippridkalhom il-qdusija tal-ħajja li tagħha  hu stess huwa l-awtur u dak li jipperfezzjonahaL  “kunu mela perfetti bħalma hu perfett Missierkom li hu fis-smiewwiet” (Mt.5,48)2.   Infatti huwa bagħat fuq kulħadd l-Ispirtu s-Santu li jmexxihom b’qawwa  ġewwinija biex iħobbu lil Alla b’qalbhom kollha, b’ruħhom kollha, b’moħħhom kollu u bil-qawwa tagħhom kollha (Mk 12,30), u biex iħobbu lil xulxin kif Kristu ħabba lilhom (Ġw 13,34; 15,12).   Dawk li jimxu wara Kristu, msejħin minn Alla u iġġustifikati f’Ġesu’ Kristu mhux b’xi ħidma tagħhom iżda skond il-pjan ta’ Alla u bil-grazzja tiegħu, bil-magħmudija tal-fidi saru tassew ulied Alla u jagħmlu sehem min-natura tieghu. B’hekk huma saru tassew qaddisin.  Jeħtieġ għalhekk li, bl-għajnuna ta’ Alla, huma jħarsu u jipperezzjonaw fil-ħajja tagħhom din il-qudijsa li irċevew.  L-appostlu jwiddibhom biex igħidxu ‘kif jixraq lill-qaddisin” (Ef 5,3) u jilbsu mill-ġdid “bħala l-magħżulin ta’ Alla, il-qaddisin u l-maħbubin tiegħu, sentimenti ta’ ħniena, tjieba, umilta, ħlewwa u sabar” (Kol 3,12), u jkollhom il-frott ta’ lIspirtu għall-qdusija (Gal  5,22; Rum 6,22).  U billi  aħna lkoll ta’ sikwit niżbaljaw (Ġak 3,2), neħtieġu l-ħin kollu l-ħniena ta’ Alla u għandna kuljum nitolbu “Aħfrilna dnubietna” (Mt 6,12)3.

 

Huwa għalhekk ċar għal kulħadd li l-fidili ta’ kull stat u ta’ kull grad ta’ ħajja huma msejħin għall-milja tal-ħajja nisranija u għall-perfezzjoni tal-karita’4;  din il-qdusija, ukoll f’din is-soċjeta’ fuq l-art, tagħti ħajja aktar umana.  Biex jilħqu din il-perfezzjoni l-fidili għandhom jużaw il-forzi kollha li għandhom,kull wieħed skond il-qies li irċievaminn Kris tu; hekk, waqt li jimxu fuq il-passi tiegħu u waqt  li jsiru jixbhu iżjed lix-xbieha tiegh, huma jfittxu li jagħmlu r-rieda tal-Missier  f’kollox u jagħtu ruħhom bil-qalb għall-glorja ta’ Alla u l-qadi tal-proxxmu.  B’hekk il-qdusija tal-poplu ta’ Alla tikber u tagħti frott kotran bħalma l-istorja tal-Knisja turi b’mod l-iżjed ċar fil-ħajja ta’ tant qaddisin.

 

L-istess qdusija sseħħ b’mod differenti.

41.                   Għalkemm id-dmirijiet  huma differenti u differenti wkoll huma l-modi kif wieħed jista’ jgħix il-ħajja, waħda hija l-qdusija li jfittxu dawk kollha li  huma mmexxijin mill-Ispirtu ta’ Alla; dawn, waqt li jondu għal-leħen tal-Missier u jaduraw ‘l Alla  l-Missier fl-ispirtu u l-verita’, jimxu wara Kristu fqir, umli u mgħobbi bis-salib biex ikun jistħoqqilhom li jissieħbu  miegħu fil-glorja.   Madankollu kull wieħed, skond id-dmirijiet  li għandu u d-doni li irċieva, għandu jimxi ‘l quddiem mingħajr ma jeżita fit-triq tal-fidi ħajja li tixgħel it-tama u taħdem permezz ta’ l-imħabba.

Jeħtieġ l-ewwelnett illi r-rgħajja tal-merħla ta’ Kristu jħaddmu l-ministeru tagħhom bi qdusija u b’ħerqa, b’umilta’ u b’qawwa, fuq ix-xbieha tal-Qassis il-kbir u etern, ir-ragħaj u l-isqof tar-ruħ  tagħna; jekk jagħmlu l-ministeru tagħhom b’dan l-ispirtu jkun jiswielhom ta’ mezz mill-akbar għall-qdusija tagħhom stess.   Magħżulin għall-miljaj tas-saċerdozju, ir-rgħajja jirċievu  l-grazzja sagramentali sabiex  bit-talb, bis-sagrifiċċju,bil-predikazzjoni, bl-uffiċċju u bis-servizz episkopali fil-forom differenti  tiegħu, huma jeżerċitaw id-dmir perfett tal-karita’ pastorali5, ma jibżgħux  jagħtu ħajjithom għan-nagħaġ tagħhom u, aqt li jagħtu l-eżempju lill-merħla (1 Piet. 5,3), immexxxuha ‘l quddiem kuljum dejjem iżjed  lejn il-qdusija..

Jalla l-presbiteri, fuq ix-xebħ ta’  l-ordni ta’ l-isqfijiet li tiegħu  huma l-kuruna spiritwali6, jikbru , bl-eżerċizzju  ta’ kuljum ta’ l-uffiċċju tagħhom, fl-imħabba ta’ Alla u tal-proxxmu waqt li jippaprteċipaw mill-grazzja ta’ l-inkarigu tagħhom permezz ta’ Kristu,il-Medjatur etern u waħdani.  Jalli jżummu r-rabta tal-komunjoni saċerdotali,  jikbru f’kull ġid spiritwali, jagħtu lil kulħadd xhieda ħajja ta’ Alla7, u jħabirku biex ikunu bħall-presb iteri li fil-kors tas-sekli ħallew eżempju  li jdawwal ta’ qdusija, ħafna drabi f’servizz umli u moħbi għall-għajnejn il-bnedmin.   Il-foħrija tagħhom tibqa’ fil-Knisja ta’ Alla,.  Jallau huma,waqtli jkunu jitolbu u  joffru s-sagrifiċċji għall-poplu ta’ Alla kollu meta jkunu jaqdu l-uffiċċju  tagħhom, jagħirfu sewwa dak li jkunu qegħdin jagħmlu u jfasslu  ħajjithom skond dak li huma jiċċelebraw8.   Jalla  ma jieqfux mill-ħidma tagħhom minħabba t-toqol  tal-ħsieb ta’ l-appostolat, il-perikli u t-tiġrib tiegħu.  Anzi f’dawn il-provi  huma għandhomisibu mezz biex jaslu għal qdusija iżjed  għolja, jagħtu ħajja lill-ħimda tagħhom u jkabbruha permezz tal-għana tal-kontemplazzjoni, għall-hena tal-Knisja ta’ Alla.  Il-presbiteri kollha u l-aktar dawk li  b’titlu speċjali ta’ l-ordinazzjoni tagħhom jissejħu saċerdoti djoċesani, għandhom jiftakru kemm jiswew għall-qdusija tagħhom l-għaqda leali ma’ l-isqof u l-kollaorazzjoni ġeneruża miegħu.

Il-ministri ta’ grad anqas, u l-aktar id-djakni, għandhom sehem b’mod speċjali mill-missjoni u mill-grazzja tal-Qassis il_kbir.  Waqt li jservu l-misteri ta’ Kris tu u tal-Knisja9 huma għandhom iżommu ruħhom safja minn kull vizzju u jippruvaw jogħġbu lil Alla u jagħmlu kull xorta ta’ ġid quddiem il-bnedmin (1Tim, 3, 8-10 u 12- 13).  Il-kjeriċi, li huma msejħin   minn Alla u maqtugħin biex ikollhom sehem miegħu, għandhom  iħejju ruħhom taħt il-ħarsien tar-rgħajja għad-dmirijiet ta’ ministri; huma għandhom ifasslu ħsiebhom skond din l-għażla hekk kbira;  għandhom  jitolbu ħafna, jitħeġġu  fl-imħabba, jixxenqu għal dak kollu lihu veru, ġust, ta’ isem tajjeb, waqt li jagħmlu kollox għall-glorja u l-qima ta’  Alla.  Mal-kjeriċi jingħaddu wkoll il-lajċi li, magħżulin minn Alla u msejħin mill-isqof,  jagħtu ruħhom għalkollox għall-ħidma ta’ l-appostolat u li fl-għalqa tal-Mulej jaħdmu bi frott kotran10.

Jeħtieġ li l-miżżewġin u l-ġenituri nsara wkoll, waqt li jissuktaw fit-triq li  hi tagħhom,  igħinu lil xulxin fil-grazzja ta’ Alla b’imħabba fidila matul ħajjithom kollha  u jgħanu ‘l uliedhom, li huma irċevew imħabba  mingħand Alla bit-tagħlim u bil-virtujiet ta’ l-Evanġelju.  Hekk huma jagħtu lil  kulħadd eżmpju ta’ mħabba ġeneruża lu li ma tegħjiex, igħinu biex tinbena  komunita’ ta’ l-aħwa li jħobbu lil xulxin, ikunu xhieda ta’ kemm hi kotrana l-Knisja Omm, u jkunu kooperaturi tagħha.  B’hekk huma jkunu sinjal ta’ l-imħabba li biha Kristu ħabb ‘l għarusa tiegħu u miet għaliha, u jkollhom sehem minnha11.  Eżempju li jixbah lil dak tal-miżżewġin , ia b’mod ieħoor, jagħtuh ir-romol u dawk li m’humiex miżżewġa.  Huma  wkoll jistgħu jikkontribwixxu mhux ftit għall-qdusija u l-ħidma tal-Knisa.  Dawk imbagħad li jaħdmu u li ta’ spiss għandhom xogħol iebes, jeħtieli huma wkoll jipperfezzjonaw ruħhom fil-ħidma umana tagħhom u jgħinu liċ-ċittadini l-oħra ħuthom.  Huma għandhom jikkontribwixxu biex igħollu s-soċjeta’  u l-istess ħolqien għal  liel ta’ ħajja aħjar.   Jalla jimitaw lil Kistu li ħaddem idejh fix-xogħol ta’ mastrudaxxa u jaħdmu dejjem flimkien mal-Missier għas-salvazzjoni ta’ kulħadd; fil-karita’ ġeneruża tagħhom, fir-tama li żżommhom hienja, billi jerfgħu l-piż ta’ xulxin u billi kuljum, bix-xogħol tagħhom, jilħqu qdusija ogħla, anzi qdusia appostolika.

Dawk li qegħdin ibatu l-faqar, in-nuqqas ta’ saħħa, il-mard u tiġrib ieħor, jew dawk li qegħdin ibatu l-persekuzzjoni għall-ġustizzja, għandhom ikunu jafu li huma magħqudin b’mod speċjali ma’ Kristu fit-tbatija għas-saħħa tad-dinja:  il-Mulej fl-Evanġelju jsejħilhom ħenjin u “wara li jkunu batew għal ftit żmien, Alla li jagħti  kull grazzja, li sejħilna għal-glorja tiegħu ta’ dejjem fi Kristu, hu nnifsu jerġa’ jġeddidhom, iwettaqhom, isaħħaħhom u jqegħidhom fis-sod>” )1 Piet. 5,10)

Għalhekk il-fidili kollha, ikunu x’ikunu l-kondizzjonijiet ta’ ħajjithom, jew ix-xogħol jew iċ-ċirkustanzi, anzi permezz ta’ dan kollu, jitqaddsu kuljum iżjed, jekk jaċċettaw kollox b’fidiminnidejn il-Missier tas-sema u jikkooperaw mar-rieda ta’ Alla u b’hekk jara lil kulħadd, fis-servizz temporali stess, il-karita’ li biha Alla ħabb id-dinja.

 

Toroq u mezzi tal-qdusija

42.                   “Alla hu mħabba, u min igħammar fl-imħabba jgħammar f’Alla u Alla fih.”  (1Ġw 4,16)   Alla sawwab l-imħabba tiegħu fi qlubna permezz  ta’ l-Ispirtu s-Santu li ngħata lilna (Rum 5,5); għalhekk l-ewwel don u l-iżjed meħtieġ huwa l-karita’ li biha aħna nħobbu lil Alla fuq kollox u lill-proxxmu minħabba fih.  Iżda biex il-karita’, bħal żerriegħa  tajba, tikber fina u tagħti l-frott, kull Nisrani għandu jisma’ bil-qalb il-kelma ta’ Alla u, bl-għajnuna tal-grazzja ta’ Alla, jagħmel  bil-fatti r-rieda tiegħu, jieh sehem spiss fil-kult u fis-sagramenti, l-aktar l-Ewkaristija, u  jagħti ruħu bla heda għat-talb, għaċ-ċaħda tiegħu nnifsu, għall-qadi attiv ta’ l-aħawa u għall-eżerċizzju  tal-virtujiet kollha.  Il-karita’, infatti, li hija l-qofol tal-perfezzjoni u l-milja tal-liġi (Kol  3,14; Rum 13,10), tmexxi l-mezzi kollha tal-qdusija, tagħtihom ħajja u twassalhom għall-għan tagħhom12.  Għalhekk min hu tassew dixxiplu ta’ Kristu jingħaraf mill-karita’ lejn Alla u lejn il-proxxmu.

Billi Ġesu’, l-Iben ta’ Alla, wera l-karita’  tiegħu billi taq’ ħajtu għalina, ħadd m’għandu mħabba aktarminndan li wieħed jagħti ħajtu għalih u għall-aħwa (1Ġw 3,16;  Ġw 15,13).  Xi wħud  mill-insara, ibdaminndawk  ta’ l-ewwel żmien, issjeħu, u jibqgħu dejjem jissejħu, biex jagħtu dinl-akbar xhieda ta’ mħabba quddiem kulħadd, l-iżjed quddiem dawk li jippersewitawhom.  Il-Knisja għalhekk  tqis il-martiju,li bih id-dixxiplu jsir jixbah  lill-Imgħallem li aċċetta  l-mewt għas-saħħa  tad-dinja, u jikkonorma ruħu miegħu fit-tixrid  tad-demm, bħal l-ogħla don li wieħed jista’ jirċievi u l-akbar prova ta’ mħabba li jista’ jagħti.  Jekk hu veru li dan id-don jingħata biss lill-ftit, jeħtieġ iżda li kulħadd ikun lest biex jistqarr lil Kristu quddiem il-bnedmin kollha u biex jimxi warajh fit-triq tas-salib f’nofs il-persukuzzjonijiet li qatt ma jonqsu fil-Knisja.

Il-qdusija tal-Knisja hija megħjuna b’mod speċjali wkoll bil-prattika tal-kunsilli differenti li fl-Evanġelju l-Mulej ippropona lid-dixxipli tiegħu  biex jsservawhom13.  Fostr il-kunsilli għandu post imporotanti d-don għażiż tal-grazzja divina li l-Missier jagħti lil xi wħud (Mt. 19,11; 1 KOro 7,7), biex  jingħataw b’anqas  xkiel lil Alla waħdu b’qalb mogħtija  lilu biss(1 Koro 7, 32-34) fil-veirġinita’ jew fiċ-ċelibat14.   Din  il-kontinenza  perfetta minħabba s-Saltna tas-smewwiet dejjem inżammet f’qima kbira mill-Knisja, bħala sinjal u stimolu ta’ karita’, u  dejjem kienet għajn spiritwali kbira ta’ ġid kotran għad-dinja.

Il-Knisja żżomm quddiem għajnejha wkoll it-twissija ta’ l-Appostlu li jappella lill-fidili għall-imħabba u jħeġġiġhom biex ikollhom l-istess sentimenti li kellu Kristu “li xejjen lilu nnifsu billi ħa n-natura ta’ lsir…. billi obda sal-mewt”  (Fil. 2, 7-8) u, “għad likien għani, ftaqar” (2Kor 8,9)għalina.  Bħalma huwa dejjem meħtieġ li d-dixxipli jimitaw din il-karita’ u din l-umilta’ ta’ Kristu u li jagħtuh xhieda, il-Knisja  omm tifrah meta tara li fi ħdanha hemm ħafna rġiel u nisa li jimxu wara l-Mulej iżjed  mill-qrib, u li b’mod l-iżjed ċar jagħtu xhieda tal-Mulej li xejjen lilu nnifsu meta huma  jħaddnu l-faqar bil-liverta’ kollha ta’ wlied Alla u jirrinunzaw għar-ried tagħhom.  Infatti,f’dak li għandu x’jaqsam mal-perfezzjoni, huma jissottomettu r-rieda tagħhom għal dik ta’ bniedem ieħor għal-imħabba ta’ Alla, biex jikkonformaw iżjed bis-sħiħ ma’ Kristu li obda15.

Għalhekk  il-fidili kollha huma mistiedna u għandhom l-obbligu li jfittxu l-qudija u l-perfezzjoni ta’ l-istat tagħhom.  Kulħadd għandu għalhekk ifitttex   li jiddirieġi tajjeb is-sentimenti tiegħu u jqis li ma jħallix l-użu tal-ħwejjeġ tad-dinja u r-rabta mal-għana kuntrarja għall-ispiritu ta’ faqar evanġeliku jfixkluh milli jasal għall-karita perfetta.  L-Appostlu jwissi:-  Ħa jkunu dawk li jgawdu d-dinja, bħallikieku ma jgawduhiex; għax is-sura ta’ din id-dinja għad tgħaddi (1 Kor 7, 31 gr.)16

 

 

Kap VI

IR-RELIĠJUŻI

Il-kunsilli evanġeliċi fil-Knisja

43.  Il-Kunsilli evanġeliċi tal-kastita’ ikkonsagrata lil Alla, tal-faqar u ta’ l-ubbidjenza, li huma mibnija fuq il-kliem u l-eżempju tal-Mulej u irrikkmandati mill-Appostli, mis-Santi Padri, u mid-dutturi u rgħajja tal-Knisja, huma don ta’ All li l-Knisja irċeviet mill-Mulej u li, bil-grazzja tiegħu, hija baqgħet dejjem iżżomm.  L-awtorita’ tal-Knisja, taħt it-tmexxija ta’ l-Ispirtu s-santu, ħadet ħsieb tinterprethom, tirregola l-prattika tagħom u fuqhom tistabbilixxi wkoll forom stabli ta’ ħajja.  Ġara għalhekk, bħalma jiġri f’siġra  miżrugħa minnAlla u li b’mod t al-għaġeb u b’forom differenti tifrex egħruqha, li svilluppaw ruħhom suriet differenti ta’ ħajja solitarja jew komuni u twieldu ħafna familji li kibru għall-ġid tal-membri tagħhom stess u tal-ġisem kollu ta’ Kristu1.  Dawn  il-familji, infatti, joffru lill-membri tagħhom l-għajnuniet ta’ stabbilita’ akbar ta’ metodu ta’ ħajja, ta’ tagħlim sod biex tintlaħaq  il-perefezzjoni, ta’ għaqda ta’ l-aħwa fl-eżerċitu ta’ Kristu,ta’ liberta’ msaħħa mill-ubbidjenza.  Hekk huma jisitgħu jgħinu fiż-żgur u jħarsu  bil-fedelta’ l-professjoni reliġjuża tagħhom u jimxu ‘l quddiem fit-triq ta’ l-imħabba fl-hena ta’ l-Ispirtu tal-Mulej2.

Stat bħal dan, meta  wieħed iqis il-kostituzzjoni divina u ġerarkika tal-Knisja, m’huwiex  stat bejn il-konizzjoni tal-kjeriċi u dak tal-lajċi.  Alla jistia’ jsejjaħ xi wħud mill-fidili miż-żewġ kondizzjonijiet ta’ ħajja biex igawdu minndon id-don partikolari fil-ħajja tal-Knisja u, kull wieħed bil-mod tiegħu, jaqdu l-missjoni tagħhom ta’ salvazzjoni3.

Natura u impotanza ta’ l-istat reliġjuż fil-Knisja

 

44.       Permezz tal-voti reliġjużi jew ta’ rabtiet oħra  li b’mod proprju tagħhom jixbħuhom fl-iskop –  u li bihom jobbliga ruħa li josserva t-tliet kunsilli evanġeliċi msemmija – in-Nisrani jagħti ruħu kollu kemm hu lil Alla li hu jħobb fuq kollox.  B’hekk   huwa jimpenja ruħu, b’titlu ġdid u speċjali, għas-servizz u l-qima ta’ Alla.

Bil-magħmudija n-Nisrani jmut għad-dnub u jikkonsagra ruħu lil Alla;  iżda, biex ikun jista’ jikseb frott iżjed  kotran tal-grazzja tal-magħmudija, bil-professjoni tal-kunsilli evanġleiċi huwa jrid jeħles lilu nnifsu mix-xkiel li jista’ jbiegħdu mill-ħerqa ta’ l-imħabba u l-perfezzjoni tal-kult ta’ Alla u jfittex  li jikkonsagra ruħu b’intimita’ akbar għall-qadi ta’ Alla4.   Din il-konsagrazzjoni  tkun tant iżjed  perfetta skond kemm, bir-rabtiet aktar sodi u iżjed stabbiliti tagħha, hija tkun xhieda ta’ Kristu marbut b’rabta li ma tinħallx mal-għarusa tiegħu l-Knisja.

Iżda billi l-kunsilli evanġeliċi jwasslu għall-karita’5 u permezz tagħha jgħaqqdu lil dawk kollha li jososervawhom mal-Knisja u mal-misteru tagħha b’rabta speċjali, jeħtieġ li l-ħajja spiritwali ta’ dawn in-nies tkun mogħtija wkoll  għall-ġid tal-Knisja kollha.  Minna hawn jiġi d-dmir tagħhom li jaħdmu, skond il-foerzi tagħhom u skond in-natura tas-sejħa tagħhom, biex insisslu fl-erwieħ is-saltna Krist u u biex din tinfirex f’kullnaħa tad-dinja;  dan jistgħu jagħmluh kemm bit-talb kemm bil-ħidma  attiva.  Minħabba f’hekk il-Knisja tħares u tinkuraġġixxi l-karattru proprju ta’ l-istituti reliġjużi differenti.

Għaldaqstant il-professjoni tal-kunsilli evanġeliċi  tidher bħala  sinjal li jista’ u għandu jiġbed b’mod effikaċi lill-membri kollha tal-Knisja biex jaqdu b’ħeġġa d-dmirijiet  tas-sejħa nisranija.  Infatti, billi l-poplu ta’ Alla m’għandux hawn belt li tibqa’ iżda qiegħed ifittex waħda li għad trid tiġi, l-istat reliġjuż  jagħmel lil dawk li jħaddnuh iżjed hielsa mill-ħsieb tal-ħwejjeġ tad-dinja u lil dawk li jemmnu jagħmlilhom  jidher f’din id-dinja stess il-ġid tas-sema; huywa jagħti xhieda tal-ħajja ġdida u eterna li Kristu kiseb bil-fidwa u jħabbar minnissa l-qawmien mill-mewt li għd irid iseħħ u l-glorja tas-Saltna tas-sema.  L-istat reliġjuż  huwa wkoll xebħ mill-qrib tal-forma ta’ ħajja li l-Iben ta’ Alla aċċetta li jħaddan  meta ġie fid-dinja biex jagħmel ir-rieda tal-Missier u li hu ippropona lid-dixxipli tiegħu biex iħaddmu;  il-ħajja reliġjuża tirrappreżenta  l-ħin kollu fil-Knisja din il-forma ta’ ħajja  li Kristu għażel.  U fl-aħħar, l-istat reliġjuż juri b’mod speċjali li s-Salllltna ta’ Alla u l-ħtiġiet tagħha  huma ‘l fuq mill-ħwejjeġ ta’ l-art; juri wkoll lill-bnedminkollha l-kobor, li jgħaddi kull kobor ieħor, tal-qawwa ta’ Krist u li jsaltan u tal-qawwa bla qisie ta’ l-Ispirtu s-Santu li taħdem b’mod tal-għaġeb fil-Knisja.

Għalhekk l-istat li hu magħmul mill-professjoni tal-kunsilli evanġeliċi, għalkemm ma jagħmilx sehem mill-istruttura ġerarkika tal-Knisja, jagħmel iżda sehem bla dubju ta’ xejn mill-ħajja u l-qdusija tagħha.

 

L-awtorita’  tal-Knisja u l-istat reliġjuż

45      Billi huwa dmir tal-ġerarkija tal-knisja li tirgħa l-poplu ta’ Alla u twasslu għal mergħlat kollhom ħdura ( cf. Ez. 34, 14), imiss lilha li tirregola, bil-liġijiet tagħha magħmula bid-dehen, il-prattika tal-kunsilli evanġeliċi li jgħinu b’mod għalkollox speċjali l-imħabba lejn Alla u lejn il-proxxmu6. Hija l-ġerarkija li, waqt li timxi bil-ħlewwa wara l-ispirazzjonijiet ta’ l-Ispirtu s-antu, tilqa’ r-regoli propostiminn irġiel u nisa eminenti u, wara li torqomhom iżjed, tapprovahom uffiċjalmment. Hija tagħti l-ħarsien ta’ l-awtorita viġilanti tagħha lill-istituti li twaqqfu ftit jew wisq ma’ kullimkien għall-bini tal-ġisem ta’ Kristu, u dan tagħmlu biex huma jikbru u jwarrdu skond l-ispirtu tal-fundaturi tagħhom.

Biex  il-ħtiġiet  tal-merħla kollha tal-Mulej jitħarsu aħjar, kull istitut ta’ perfezzjoni u kull wieħed mill-membri tiegħu jistgħu jkunu, għall-ġid komuni, eżentati mill-Papa, li jgawdi l-primat fuq il-Knisja kollha, mill-ġurisdizzjoni ta, l-ordinarju tal-post u jkun sottomessi lilu biss7. Hekk ukoll huma jistġħ jitħallew jinfdaw f’idejn il-patrijkarki propriji tagħhom. Il-membri ta’ dawn l-istituti, meta jaqdu l-uffiċċju tagħhom fil-Knisja,skond il-forma ta’ ħajja li huma jgħixu, għandu jkollhom, skond il-liġijiet kanoniċi, rispett u ubbidjenza lejn l-isqfijiet partikolari. Dan għandhom jagħmluh kemm b’rispett għall-awtorita ta’ l-isqfijiet fuq il-knisjjes partikolari tagħhom u kemm biex iżommu l-għaqda u l-ftehim meħtieġa għall-appotolat8.

Il-Knisja, bl-approvazzjoni li tagħti lill-professjoni reliġjuża, mhux biss tgħolliha għad-dinjita ta’ stat kanoniku iżda tippreżentha wkoll, bl-azzjoniliturġika tagħha, bħala stat ikkonsagrat lil Alla. Infatti hija l-Knisja li,bl-awtorita mogħtija lilhaminnAlla, tirċievi l-voti ta’ dawk li jipprofessaw, titlob għalihom b’talba pubblika li tagħmel lil Alla biex huma jiksbu l-għajnuna u l-grazzja tiegħu, tirrikkmandahomlu u tagħtihom barka spiritwali waqt li tgħaqqad l-offerta tagħhom mas-sagriffiċċju ewkaristiku.

 

Kobor tal-konsagrazzjoni reliġjuża

46.   Ir-reliġjużi għandhom jagħmlu kull ma jistgħu biex, permezz tagħhom, il-Knisja tkun xiehda kull jum aħjar, kemm għal dawk li jemmnu u kemm għal dawk li ma jemmnux, ta’ Kristu li jikkontempla ‘l Alla fuq il-muntanja,jew li jħabbar lill-folol is-Saltna ta’ Alla, jew ifejjaq il-morda u l-midruba,jew jikkonverti lill-midinbin, jew ibierek lit-tfal, jew jagħmel il-ġid lil kulħadd, iżda li qiegħed dejjem jobdi r-rieda tal-Missier li bagħtu9.

Ir-reliġjużi għandhom jifhmu ċar illi, għalkemm il-professjoni tal-kunsilli evanġeliċi  ġġib magħha ċaħda ta’ ġid li bla dubju jistħoqqlu apprezzament kbir,  b’danakollu hija ma tfixkilx l-isvilupp tal-personalita umana; anzi, min-natura tagħha stess, hija tiswa ħafna għaliha. Infatti l-kunsilli evanġeliċi, mħaddnin volontarjament skond is-sejħa personali ta’ kull wieħed, igħinu mhux ftit biex ir-ruħ titnaddaf u tinħeles iżjed, ikbar l-ħin kollu l-ħeġġa tal-karita u jiswew b’mod speċjali biex in-nisrani jagħżel dik il-forma ta’ ħajja ta’ faqar u ta’ verġnita li għażel għalih innifsu  Kristu l-Mulej u li ħaddnet Ommu l-Verġni Marija, u b’hekk isir jixbahhom; l-eżempju ta’ tant qaddisin fundaturi jipprova kemm dan huwa minnu. U ħadd m’ għandu jaħseb illi r-reliġjużi, bil-konsagrazzjoni tagħhom, isiru jew barranin għall-bnedmin jew bla siwi għall-belt ta’ l-art. Għaliex ukoll meta huma ma jgħinux direttament lil dawk li jgħixu fi żmienhom, b’danakollu huma jħossu rwieħhom preżenti magħhom fil-qalb ta’ Kristu u jikkooperaw magħhom spirit walment sabiex il-belt ta’ l-art tinbena fuq il-Mulej u timxi lejh, li ma jaħdmux għal xejn dawk li jkunu qegħdin jibnu10.

Għalhekk il-Konċilju Mqaddes jinkoraġġixi u jfaħħar lil dawk l-irġiel u nisa, patrijiet  sorijiet, li fil-monasteri, jew fl-iskejjel u fl-isptarijiet, jew fil-missjonijiet, jagħmlu ġieh lill-Għarusa ta’ Kristu bil-fedelta’ kostanti u umli tagħhom għal din il-konsagrazzjoni u jagħtu servizzi ġenerużi u ta’ kull xorta lill-bnedmin kollha.

 

Eżortazzjoni għall-perserveranza

47. Kull min hu msejjaħ għall-professjoni tal-kunsilli evanġeliċi jqis sewwa li jippersevera u jissaħħah fis-sejħa li jagħmillu Alla u jsir dejjem iżjed  perfett fiha għall-akbar qdusija tal-Knisja, għall-akbar glorja tat-Trinita’, waħda u mhux diviża, li hi, permezz ta’ Kristu u fih, l-għajn u l-prinċipju ta’ kull qdusija.

Kap VII

IN-NATURA ESKATOLOĠĠIKA TAL-KNISJA

PELLIGRINA FUQ L-ART U L-GĦAQDA TAGĦHA

MAL-KNISJA TAS-SEMA

Natura eskatoloġika tas-sejħa tagħna

48.  Il-Knisja, li għaliha aħna lkoll imsejħin fi Kristu Ġesu’ u  li fiha, permezz tal-grazzja ta’ Alla, niksbu l-qdusija, ma tasalx fil-milja tagħha jekk mhux fil-glorja tas-sema meta jasal iż-żmien tar-restawrazzjoni ta’ kollox (Atti 3,21) li fih, flimkien mal-ġens uman, id-dinja kollha, li hi marbuta sfieq mal-bniedem u bih tasal għall-iskop tagħha, tiġġedded hi wkoll għalkollox fi Kristu (Ef 1,10; Kol 1,20;  2Piet 3, 10-13).

 

Kristu, meta ntrefa’ mill-art, ġibed il-bnedminkollha lejh (Ġw 12, 32 gr);  meta qam mill-imwiet (Rum 6,9) bagħat fuq id-dixxipli tiegħu l-Ispirtiu tiegħu li jagħti l-ħajja u li bih bena l-ġisem  tiegħu, jiġifieri l-Knisja, bħala s-sagrament tas-salvazzjoni għal kulħadd.   Mill-leminija tal-Missier, fejn hu qiegħed, huwa jaħdem bla heda fid-dinja biex iwassal il-bnedmin fil-Knisja,  permezz tagħha jgħaqqadhom iżjed bis-sħih, igħajjixhom b’ġismu u b’demmu u jagħtihom  sehem mill-ħajja glorjuża tiegħu.   Għalhekk  ir-restawrazzjoni mwiegħda lilna, u li aħna qed nistennew, diġa bdiet permezz ta’  Kristu, qiegħda titkompla bl-Ispirtu s-Santu mibgħut fostna, u bih tibqa’ sseħħ fil-Knisja.   Bis-saħħa tal-fidi tagħna, f’din il-Knisja nitgħallmu x’tifsira għandha għalina  l-ħajja tagħna ta’ din l-art, u kollna tama fil-ġid li għad irid jiġi naqdu sa l-aħħar il-missjoni li l-Missier tana fuq din l-art u naħdmu għas-salvazzjoni tagħna (Fil. 2, 12).

Mela aħna diġa qegħdin fl-aħħar żminijiet (1Kor 10,11) it-tiġdid tad-dinja diġa huwa deċiż u d-deċiżjoni ma tittieħidx llura;  dan it-tiġdid b’xi mod diġa qiegħed realment jinħass  saminnissa:  għax il-Knisja, saminndin id-dinja stess, hi mogħnija bi qdusija tassew, imqar jekk din il-qdusija għadha imperfetta.  Madankollu, sa ma jiġi smewwiet ġodda u dinja ġdida fejn tgħammar il-ġustizzja (2 Piet 3,13), ilKnisja, hi u miexja fuq din l-art, fis-sagramenti u fl-istituzzjonijiet tagħha  magħmula għd-dinja ta’ issa, tidher liebsa x-xbieha ta’ dan iż-żmien li jgħadi, anzi hi nnifisha tgħix mal-ħlejjaq li għadhom sa issa  jokorbu u jjjjjjjwelldu, huma  u jsitennew id-dehra ta’ wlied Alla (Rum 8,19-22).  Għalhekk, magħqudin  ma’ Kristu fil-Knisja u issiġillati mill-Ispirtu s-Santu “li hu r-rahan tal-wirt tagħna” (Ef 1,14), aħna nissjeħu wlied Alla  u tassew aħna(1 Ġw 3,2) .  Għalhekk  “sakemm indumu mlibbsin b’dan il-ġisem, nibqgħu ‘l bogħod mill-Mulej”  (2 Kor 5, 6), u aħna li għandna  l-ewwel frott ta’ l-Ispirtu, aħna wkoll nitniehdu fina nfusna (um 8,23) u nixtiequ li nkunu ma’ Kris tu (Fil 1,23).  Hija l-istess karita’ li ġġegħilna ngħixu dejjem iżjed għalih li miet u rxoxta għalina (2Kor 5, 15).  Għalhekk aħna nfittxu li nagħġbu ‘l  Mulej f’kollox (2KOr 5,9) u nilbsu l-armatura ta’ Alla biex inkunu nifilħu nieqfu għat-tnassis tax-xitan u nieqfu fi żmien il-ħażen (Ef. 6,11-13).  U billi la nafu l-jum u anqas is-siegħa, jeħtieġ li, kif wissiena l-mulej, nishru l-ħin kollu biex, wara li ntemmu din il-ħajja, li t iġi darba biss (Lhud  9,27), aħna jistħoqqilna nidħlu għall-festa tat-tieġ u ningħaqdu ma’ l-imberkin (Mt 25, 31-46)  u ma nkunux ordnati, bħal qaddejja ħżiena u għażżenin (Mt 25,26), li mmorru fin-nar ta’ dejjem (Mt 25,41) mitfugħin barra fid-dllam fejn hemm “il-biki u tgħażżiż tas-snien”  (Mt 22, 13 u 25, 30_.  Għaliex, qabel ma nsaltnu ma’ Krist u glorjuż, aħna lkoll għad nidhru “quddiem it-tribunal ta’ Kristu, ħalli  kulħadd jieħu skond it-tajjeb jew il-ħażin li jkun għamel  meta kien għadu ħaj fil-ġisem” (2Kor 5,10) u, fl-aħħar tad-dinja, “dawk li jkunu għamlu t-tajjeb iqumu għall-ħajja, imma dawk li jkunu għamlu l-ħażin  iqumu għall-kundanna”  Ġw 5, 29;  Mt 2 5,46).  Għalhekk, waqt li nistmamw illi “t-tbatijiet ta’ issa ma għandhom xejn x’jaqsmu mal-glorja li għad trid tidher fina”  (Rum 8,18; 2 Tim 2,11-12), aħna nistennew, qawwija fil-fidi, “It-tama ħienja ud-dehra tas-sebħ tal-kbir Alla u Salvatur tagħna, Ġesu’ Kristu” (Tit 2,13) “li għad ibiddlilna l-ġisem imsejken tagħna fis-sura tal-ġisem glorjuż tiegħu”  (Fil 3, 21) u li għad jiġi “biex jieħu l-glorja mingħand il-qaddisin tiegħu u l-ġieħ minn dawk kollha li jkunu emmnu fih” (2 Tess 1,10).

 

Komunjoni tal-Knisja tas-sema mal-Knisja pelligrina fuq l-art

 

49. Għalhekk, sakemm il-Mulej jerġa’ jiġi fil-glorja tiegħu u bl-anġli kollha miegħu (Mt 25,31) u,bil-qerda tal-mewt, kollox jitqiegħed taħt riġlejh (1 Kor 15, 26-27), xi wħud mid-dixxipli tiegħu għadhom pelligrini fuq l-art, oħrajn li diġa ħallew din il-ħajja jew qegħdin jissaffew jew diġa  qegħdin fis-sebħ u jaraw “ċar ‘l Alla kif inhu fih innifsu, wieħed fi tliet persuni”1.   Iżda lkoll min fi grad min f’ieħor, min mod min ieħor, nikkomunikaw fl-istess imħabba ta’ Alla u tal-proxxmu u wkoll inkantaw  l-istess innu ta’ tifħir lil Alla tagħna.  Għaliex dawk kollha li huma ta’ Kristu għandhom l-istess Spirtu u hima f’xirka waħda fil-Knisja, u fi Kristu huma f’għaqda  ma’ xulxin (Ef 4,16).  Għalhekk l-għaqda ta’ dawk li għadhom pellegrini fuq l-art ma’ dawk li qegħdin fir-raqda tas-sliem fi Kristu bl-ebda mod ma tinqata’, anziu, kif  żammet  minn dejjem il-Knisja, tissaħħaħ bil-komunikazzjoni bejnithom tal-ġid spiritwali2.   Għaliex il-qaddisin tas-sema, bis-saħħa tal-għaqda iżjed intima tagħhom ma’ Kristu, iiwettqu l-Knisja kollha fil-qdusija, jagħmlu iżjed  nobbli l-kult li hina tagħti lil Alla fuq l-art u jgħinu b’modi differenti biex il-bini tagħha jikber u jinfirex (1Kor 12, 12-27)3.   Infatti l-qaddisin, milqugħin fil-patrija tas-sema, igħixu quddiem il-Mulej (2 Kor 5,8) u ma jieqfu qatt li, permezz tiegħu, miegħu u fih, jitolbu għalina quddiem il-Missier4.    huma joffru l-mermtilihuma kisbu fl-art permezz a’ Ġesu’ Kristu, Medjatur waħdani bejn Alla u l-bnedmin (1Timm 2,5), fejn huma qdew ‘l Alla f’kollox u temmew f’ġisimhom dak li jonqos fit-tbatijieit ta’ Kristu għall-ġisem tiegħu li hu l-Knisja (Kol, 1,24)5.  Għalhekk il-ħerqa tagħhom ta’ aħwa tgħin ħafna d-dgħufija tagħna.

 

Relazzjonijiet tal-Knisja pellegrina fuq l-art mal-Knisja tas-sema

50.  Il-Knisja ta’ dawk li għadhom fil-vjaġġ fuq din l-art tagħraf sewwa din l-għaqda li  hemm fil-ġisem mistiku kollu ta’ Kristu u, sa mill-ewwel żmien  tar-reliġjon nisranija, dejjem qiemet b’tjieba kbira t-tifkira tal-mejtin6.   u,  għaliex huwa “ħsieb tajjeb u qaddis  titlob għall-mejtin biex huma jinħelsu minn dnubiethom” (2 Mak, 2,46), offriet  ukoll suffraġi li għalihom, il-Knisja dejjem emmnet illi l-Appostli u l-martri ta’ Kristu,li taw bit-tixrid ta’ demmhoml-aqwa xhieda  tal-fidi u tal-karita’, huma marbutin sfieq magħna fi Kristu.  Għalhekk, flimkien mal-Verġni mbierka Marija u ma’ l-anġli mqaddsa7,  hija dejjem tathom qima b’imħabba  speċjali u b’tjieba sejħet l-għajnuna ta’ l-interċessjoni tagħhom.  Magħhom f’qasir żmien il-Knisja żiedet  lil dawk li imitaw aktar mill-qrib il-verġnita u l-faqar  ta’ Kristu8, u fl-aħħar lill-oħrajn kollha li l-karismi tagħhom u l-prattika  straodinarja tal-virtujieti insara li huma ħarsu9 għamluhom eżempju  għall-fidili u qanqlu devozzjoni ta’ tjieba lejhom10.

 

Infatti waqt li aħna nħarsu lejn il-ħajja ta’ dawk li mxew wara Kristu bil-fedelta’, aħna nħossu ruħna mħeġġa minn konsiderazzjonijiet ġodda għala għandna nfittxu li naslu fil-belt li għad trid tiġi (Lhud 13, 14 u 11,10),  u fl-istess ħin nitgħallmu t-triq l-aktar żgura  li minnha għandna ngħaddu biex, fost ħwejjeġ tad-dinja li jitbiddlu, aħna nistgh naslu, kulħadd skond l-isitat u l-kondizzjoni tiegħu, għall-għaqda perfetta ma’ Kristu, jiġifieri għall-qdusija11.   Fil-ħajja ta’ dawk li, għalkemm imseħbin magħna fin-natura  tagħna l-bnedminb’danakollu huma mibdula b’mod  l-iżjed  perfett fix-xbieha ta’ Kristu (cf 2 Kor 3, 18:, Alla juri b’mod ħaj il-preżenza  tiegħu u wiċċu lill-bnedmin.  Fihom huwa jkellimna  u jagħitna sinjal tas-saltna  tiegħu12 li lejha aħna, li għandna madwarnasħaba hekk kbira  ta’ xiehda (Lhud  12, 1) u xhieda hekkkbira tal-verita’ ta’ l-Evanġelju, inħossuna miġbuda b’qawwa.

Iżda  aħna ma nqimux  it-tifkira tal-qaddisin biss biex nieħdu eżempju minnhom, iżda  ħafn aiżjed sabiex l-għaqda tal-Knisja kollha fl-Ispirtu tissaħħaħ bil-prattika tal-karita’ ta’ l-aħwa (Ef 4,1-6).  Għaliex kif l-għada nisranija fosrsi dawk li humma pellegrini fuq l-art twassalna iżjed qrib lejn Kristu, hekk ukoll il-komunjoni mmal-qaddisin tgħaqqadna ma’ Kristu li minnu,  bħal minngħajn u minnras, tiġi kollu grazzja u l-ħajja tal-poplu ta’ Alla nnifsu13.    Huwa għalhekk xieraq ħafna illi aħna nħobbu lil dawn il-ħbieb u werrieta ‘ Kris tu, ħbiebna  u benfatturi kbar tagha, li nagħtu ħajr li jmiss ‘l Alla għalihom14, li “bil-qalb insejħulhom u nitolbu l-interċessjoni, il-qawwa u l-għajnuna tagħhombiex jaqilgħulna mingħand Alla  permezz ta’ Ġesu’ Kristu, Mulej tagħna, li hu l-uniku Feddej u Salvatur tagħna, il-grazzji li nkunu neħtieġu”15.    Għaliex kull xhieda ġenwina li aħna nagħtu ta’ l-imħabba tagħna għall-qaddisin, min-natura tagħha hija indirizzata lejn Kristu u tispiċċa fih li hu “l-kuruna tal-qaddisin kollha”16, permezz teigħu tingħata lil Alla li hu tal-għaġeb fil-qaddisin tiegħu u fihom jingħata glorja17.

L-għaqda  tagħna mal-Knisja tas-sema sseħħ b’mod l-iżjed għoli waqt li aħna fil-lituġija mqaddsa, li fiha l-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu taħdem fuqna permezz  tas-sinjali sagramentali, niċċelebraw  flimkien f’għaqda ta’ ferħ it-tifħir lill-kobor ta’ Alla18.  F’dan  il-waqt aħna lkoll, mifdijin bid-demm ta’ Kristu, minn kull tribu  u lsien, minn kull poplu u ġens (Apk 5,9) u, miġburin  fi Krisja waħda , ngħannu flimkien għanja waħda ta’ tifħir lit-Trinita Qaddisa Alla wieħed.  Għalhekk, meta niċċelebraw  is-sagrifiċċju ewkaristiku aħna ningħaqdu fl-ogħla mod mal-kult tal-Knisja tas-sema waqt li nissieħbu magħha f’xirka ta’ mħabba u niċċelebraw qabel  kollox it-tifkira ta’ l-Imqaddsa Verġni Marija, iżda wkoll ta’ San Ġużepp,  ta’ l-Appostli u l-Mamrtri u tal-qaddisin kollha19.

 

Dispożizzjonijiet pastorali

51. Il-Konċilju Mqaddes jaċċetta b’qima ta’ tjieba kbira din il-fidi venerabli ta’ missirijietna dwar l-għaqda tagħna ma’ ħutna li huma fil-glorja tas-sema jew li, wara mewthom, qegħdin jissaffew minndnubiethom, u jerġa’ jippropni d-digrieti tal-Konċilji ta’ Nicea II20, u ta’ Firenze21 u ta’ Trentu22.   Fl-istess ħin il-Konċilju jħoss ir-responsabbilita’  pastorali tiegħu u għalhekk iħeġġeġ lil dawk kolha li huma fid-dmir biex joqogħdu attenti ħalli, jekk ‘l hawn u ‘l hemm jidħlu xi abbużi jew xi eċċessi jew xi difetti, jikkontrollawhom jew jikkorreġġuhom u jġeddu kollox biex tingħata l-foħrija kollha lil Kristu u lil Alla. Għalhekk  huma għandhom  igħallmu lill-fidili li l-qima awtentika lill-qaddisin ma tikkonsistix l-iżjed fl-għadd ta’ atti esterjuri, iżda x’aktarx fl-intensita’ ta’ l-imħabba attiva tagħna li biha, għall-akbar ġid tagħna u tal-Knisja, aħna nfittxu mill-qaddisin “eżempju mill-ħajja taghħom, sehem mill-għaqda tagħhom u għajnuna mit-talb tagħhom”23.    Min-naħa l-oħra jeħtieġ li  huma jgħallmu l-fidili li r-relazzjoni tagħna mal-qaddisin, sakemm narawha fid-dawl kollu tal-fidi, ma tnaqqas xejn mill-qima latrewtika mogħtija lil Alla l-Missier permezz ta’ Kristu fl-Ispirtu, anzi hija tagħniha u tagħmilha iżjed intensa24.

 

Infatti aħna lkoll, li aħna wlied Alla u nagħmlu familja waħda fi kris tu (Lhud 3,6), meta nkunu magħqudin fl-imħabba ta’ xulxin u fit-tifħir flimkien lit-Trinita’ Qaddisa, nwieġbu għas-sejħa intima tal-Knisja u nieħdu sehem sa minnissa fit-tgawdija tal-liturġija tal-glorja sħiħa fis-sema25.   Għaliex meta Kristu għad jidher u jseħħ il-qawmin mill-imwiet tal-qaddisin fil-glorja, id-dija a’ Alla ddawwwal il-belt tas-sema u l-musietagħha jkun il-Ħaruf (Apk, 21,24).  Mbagħad il-Knisja kollha tal-qaddisin, fl-hena ta’ l-ogħla mħabba, għad tadura ‘l Alla u”l-Ħaruf li kien maqtul” (Apk 5,12), u b;leħen wieħed tgħid:  “Lil dak li qiegħed fuq it-tron u lill-Ħaruf,jingħata t-tifħir u l-ġieħ u l-glorja u l-ħakma għal dejjem ta’ dejjem” (Apk 5, 13-14).

 

 

Kap VIII

L-IMQADDSA VERĠNI MARIJA OMM ALLA

FIL-MISTERU TA’ KRISTU U TAL-KNISJA

I.   DAĦLA

 

Il-Verġni Mqaddsa fil-misteru ta’ Kristu

52.  Alla, ta’ l-akbar tjubija u ta’ l-ogħla għerf, ried illi jtemm il-fidwa tad-dinja u

għalhekk, “meta waslet il-milja taż-żminijiet, bagħat lil Ibnu,mwieled minnmara… biex ikollna l-adozzjoni ta’ wlied” (Gal, 4, 4-5).  “Għalina l-bnedmin u għall-fidwa tagħna niżel mis-smewwiet u ħa l-ġisem bis-setgħa  ta’ l-Ispirtu s-Santu minn  Marija Verġni.”1.  dan il-misteru ta’ salvazzjoni  kien irrivelat lilna u jitkompli fil-Knisjs li l-Mulej għamilha ġismu u li fiha l-fidili kollha, f’għaqda ma’ Kristu r-ras tagħhom u f’xirka ma;l-qaddisin kollha, għandhom iqimu qabel kollox il-glorjuża dejjem Verġni Marija, Omma Alla u Sidna Ġesu’ Kristu.2.

 

Marija u l-Knisja

53. Infatti l-Verġni Marija,li mat-tħabbira ta’l-anġlu laqgħet f’qalbha u f’ġisimha l-Verb ta’ Alla u tat il-Ħajja lid-dinja, hija magħrufa u memqjuma bħala vera omm ta’ Alla u tal-Feddej.   Mifdija b’mod iżjed  minħabba l-merti ta’ Binha u maghquda miegħu b’rabta qawwija li ma  tinħallx, il-Verġni Marija kienet mogħnija bir-responsabbilita’ u bid-dinjita’ta’ Omm l-Iben ta’ Alla.  Għalhekk hija l-bint l-aktar maħbuba tal-Missier u s-santwarju ta’ l-Ispirtu s-Santu.  Bl-għoti ta’ din il-grazzja hekk kbira hija tisboq bil-ħafna  lill-kreaqturi l-oħra kollha,fis-sema u fl-art.  Fl-istess ħin hija tinsab magħquda, min-nisel ta’ Adam,mal-bnedminkollha; anzi “hija tassew l-Omm tal-membri kollha (ta’ Kristiu)… għaliex  hija  ikkooperat bl-imħabba tagħha għat-twelid fil-Knisja ta’ l-insara  li huma l-membri ta’ l-istess ras”3.    Huwa għalhekk illi hi magħrufa bħala membru għoli u singulari tal-Knisja u bħala x-xbieha u l-mudell tagħha l-aktar perfett fil-fidi u fil-karita’/.  Mgħallma mill-Ispirtu s-Santu, b’sentimenti ta’ mħabba ta’ bint, il-Knisja kattolika tqimha bħal omm l-aktar maħbuba.

 

II.   SEHEM IL-VERĠNI MARIJA FIL-PJAN TAS-SALVAZZJONI

 

Omm il-Messija fit-Testment il-Qadim

55.  Il-Kotba tat-Testment il-Qadim u tt-Testment il-Ġdid u t-Tradizzjoni mqaddsa juruna b’mod dejjem iżjed  is-sehem ta’ Omm il-Feddej fil-pjan tas-salvazzjoni u bħal jipprponuhielna għall-kontemplazzjoni tagħna.  Il-kotba tat-Testment il-Qadim, infatti, jiddeskrivu l-istorja tas-salvazzjoni li tħejji bil-mod il-mod il-miġja ta’ Ġesu’ Kristu  fid-dinja.  Dawn l-ewwel dokumenti, kif jinqraw fil-Knisja u jinftiehmu fid-dawl tar-rivelazzjoni aktar sħiħa li ġiet wara,iqiegħdu f’dawk aktar ċar ix-xbieha tal-mara, Omm il-Feddej.   F’dan id-dawl hi diġa’ msemmija profetikament fil-wegħda, magħmula lill-ewwel ġenituri wara li waqgħu fid-dnub, li s-serpent kellu jkun mirbuħ (Ġen 3,15).  Bl-istess mod hi dik il-Verġni li kellha tnissel u tiled Iben li le;;i kossekkaj Emmanuel (Is 7, 14;  Mik 5, 2-3;  Mt 1, 22-23).   Hi l-ewwel fost l-umli u l-fqar tal-Mulej, li minnu jittamaw b’fiduċja s-salvazzjoni u jiksbuha.  U fl-aħħar huwa magħha, il-bint l-aktar glorjuża ta’ Sijon, li wara l-mistennija twila tal-wegħda  jintemmu ż-żminijiet u sseħħ ekonomija ġdid meta l-Iben ta’ Alla ħa minnha n-natura umana biex jeħles il-bniedem mid-dnub, bil-misteri li ġerrab fil-ġisem tiegħu.

 

Marija fit-tħabbira ta’ l-anġlu

56.  Missier il-ħniena ried illi l-aċċettazzjoni ta’ dik li kienet magħżula biex tkun omm issir qabel l-inkarnazzjoni biex b’hekkkif mamra tat- sehembiex tiġi l-mewt, mara wkoll tagħti sehembiex tiġi l-ħajja.  Dan igħodd b’mod li  jisboq kull mod ieħor ħal omm Ġesu’ li tat lid-dinja l-istess ħajja li kollox iġġedded,l-omm li kienet mogħnija minnAlla b’don li jixirqu dmir hemm għoli.  Xejn m’hu tal-għaġeb, għalhekk, illi fost is-Santi Padri daħlet id-drawwa illi jsejħu ‘l Omm ta’ Alla bħala kollha kemm hi qaddisa, il-meħlusa minnkull tebgħa ta’ dnub, dik li bħal kienet ipplasmata mill-Ispirtu s-Santu u minnu magħmula kreatura ġdida5.   Għalhekk  lill-Verġni ta’ Nazaret, li sa mill-ewwel mument tal-konċepement  tagħha kienet mogħnija bid-dija tal-qdusija, l-anġlu,li jagħtiha t-tħabbira, isellmilha, b’rieda  tal-missier, bħala “l-mimlija bil-grazzja”  (Lq 1,28) u għal din l-aħbar tas-sema hija twieġeb:  ”Hawn hi l-qaddejja  tal-Mulej,ikun minni skond kelmtek”  (Lq 1, 38).   Għalhekk Marija, bint Adam, metaq laqgħet il-kelma ta’ Alla saret Omm Ġesu’ u waqt li ħaddnet bil-qalb kollha u mingħajr ebda tfixkil ta’ dnub ir-rieda ta’ Alla li jsalva hi tat ruħha kollha kemmhi, bħala qaddejja tal-Mulej, lill-persuna u lill-ħidma ta’ Binha; b’hekk taħt Kristu u ma’ Kristu, bil-grazzja ta’ Alla li jista’ kollox, hija qdiet il-misteru tal-fidwa.  Bir-raġun  is-Santi Padri jżommu li Marija ma kenitx biss trument passiv f’idejn Alla iżda li ikkoperat għas-salvazzjoni tal-bniedem bil-fidi u bl-ubbidjenza lihi tat bil-liberta’ kollha tagħha.  Infatti, bħalma igħid S. Irinew, “meta obdiet,hija saret il-kawża ta’ salvazzjoni għaliha stess u għall-ġens kollu tal-bnedmin”6.    Galhekk mhux ftit mis-Santi Padri tal-qedem, fil-predikazzjoni  tagħhom, sostnew bil-qalb”  “L-għoqda tad-disubbidjenza ta’ Eva nħallet bl-unnidjenza ta’ Marija; dak li l-Verġni Eva kienet rabtet bin-nuqqas ta’ twemmin, il-Verġni Marija ħallet bil-fidi”7;  u waqt li jebbħuha ma’ Eva; isejħu lil  Marija “omm il-ħajjin”8 u spiss ħafna jistqarru:  “il-mewt permezz ta’ Eva, il-ħajja permezz ta’ Marija”9.

 

Marija u t-tfulija ta’ Ġesu’

57.  Din l-għaqda ta’ l-Omm ma’ Binha fil-ħidma tas-salvazzjoni tidher sa minn żmien it-tnissel verġinali ta’ Kristu sal-ħin ta’ mewtu; l-ewwelnett, meta Marija qamet u marret tħaffef iżżur lil Eliżabetta, din sellmitilha hienja għaliex emmnet fis-salvazzjoni mwiegħda u l-predursur qabeż bil-ferħ f’ġuf ommu (Lq 1, 41-45 ); mibagħad fit-twelid,meta Omm Alla wriet ferħana lir-rgħajja u lill-Maġi l-Iben waħdani tagħha hi ma kienx naqqas iżda  qaddes k0ubtegreuta; verġinali tagħha10.     iżda meta  ippreżentat lill-Mulej fit-tempju u tat l-offerta tal-fqar,hija semgħet lil Xmun iħabbrilha illi Binha kellu jkun sinjal li jmeruh u illi sejf kollu jinfdilha ruħha biex jinkixfu l-ħsibijiet moħbija fil-qlub ta’ ħafna (Lq 2, 34-35).  Meta t-tfajjel Ġesu ntilef  u l-ġenituri  teigħu fittxewh bin-niket f’qalbhom u sabuh fit-tempju medhi fil-ħwejjeġ ta’ Missieru, huma ma fehmux il-kliem ta’ Binhom.  iżdaOmmu kieet tgħożż f’qalb dawn il-ħwejjeġ kollha u taħseb fuqhom (Lq 2, 14-51).

 

Il-Verġni Mqaddsa fil-Ministeru pubbliku ta’ Ġesu’

58.  Fil-ħajja  pubblika ta’ Ġesu’ Ommu narawha tispikka qabel xejn fil-bidunett meta, fit-tieġ ta’ Kana, mqanqla mill-ħniena, seħħ bis-saħħa tagħha l-ewwel fost is-sinjali ta’ Ġesu’ l-Messija (Ġw. 2, 1-11).  Matul il-predikazzjoni ta’ Binha hija laqgħet il-kliem li bih huwa għolla s-saltna ‘l fuq mill-kondizzjonijiet u r-rabtiet tal-ġisem u tad-demm u sejjaħ ħienja lil dawk li jisimgħu u jgħożżu l-kelma ta’ Alla (Mk 3, 35 par; Lq. 11,27-28) bħalma hi kienet fedelment taghel (cf Lq w,19 u 51).  Hekk ukollil-Verġni Mqaddsa mxiet ‘il quddiem fil-pellegrinaġġ tagħha ta’ fidi u ammet il-fedelta’ l-għaqda tagħha ma’ Binhasas-salib fejn, mhux mingħajr pjan a’ Alla,hi baqgħet wieqfa (cf Ġw 19,25), qasmet b’qawwa ma’ Binha t-tbatijiet tiegħu u ngħaqdet b’qalb ta’ Omm mas-sagrifiċċju tiegħu waqt li b’imħabba tat il-konsens tagħha għall-offerta tal-vittma li hi kienet wildet.  U fl-aħħar, mill-istess Kristu Ġesu’ li kien qiegħed imut fuq is-salib, hi ngħatat lid-dixxiplu bħala omm b’dan il-kliem:  “Mara, hawn hu ibnek” (Ġw. 19, 26-27)11.

 

Il-Verġni Mqaddsa wara t-tlugħ fis-sema ta’ Ġesu’

59.  B’danakollu, billi Alla  ried  li ma jurix b’mod solenni l-misteru tas-salvazzjoni qabel ma jinżel  l-Ispirtu mwiegħed minnKristu , aħna naraw illi, qrib Pentekoste, l-Appostli  “ilkoll qalb waħda kienu jitolbu flimkien ma’ xi nisa, u ma’ Marija, Omm Ġesu’, u ma’ ħutu” (Atti 1,14); naraw ukoll lil Marija titlob hi stess id-don ta’ l-Ispirtu li fit-tħabbira ta’ l-anġlu kien xeħet dellu fuqha.  Fl-aħħar, il-Verġni Immakulata, li kienet inżammet  ħielsa minnkull tebgħa  tad-dnub oriġinali12,  wara li temmet il-kors ta’ ħajjitha fuq l-art,ittellgħet fil-glorja tas-sema bir-ruħ u l-ġisem13  u tgħolliet mill-Mulej bħala sultana ta’ lunivers kollu biex issir tixbaħ iżjed bis-sħiħ lil Binha, Sultan tas-slaten (cf Apk 19,16) u rebbieħ fuq id-dnub u fuq il-mewt14.

 

III.                         IL-VERĠNI MQADDSA U L-KNISJA

 

Marija, qaddejja tal-Mulej,fil-ħidma  tal-fidwa u tal-qdusija

60.  Wieħed hu l-medjatur tagħna skond il-kliem ta’ l-Appostlu:  “Għax  wieħed hu Alla, u wieħed hu l-Medjatur bejn Alla u l-bniedem, il-bniedem Kristu Ġesu’, li ta lilu nnifsu bħala prezz tal-fidwa għal kulħadd”( 1 Tim. 2,5-6).  Is-sehem ta’ Marija bħala omm bl-ebda mod ma jdallam jew inaqqas  il-medjazzjoni ta’ Kristu, iżda juri kemm hi qawwija.  Għaliex kull influwenza ta’ salvazzjoni tal-Verġni Mqaddsa fuq il-bnedmin m’hix ġejja minn xi ħtieġa iżda  mir-rieda ta’ Alla u toħroġ mill-kotra imfawwra tal-merti ta’ Kristu, tistrieħ fuq il-medjazzjoni tiegħu, tiddependi għalkollox u tieħu l-qawwa minnha.  Din l-influwenza tal-Madonna bl-ebda mod ma tfixkel l-għaqda immedjata ta’ dawk li jemmnu ma’ Kristu, anzi tħaffifha.

 

Kooperazzjoni mal-fidwa

61.  Il-Verġni mbierka kienet mill-eternita’  ippredestinata biex tkun Omm Alla b’digiriet  wieħed flimkien  ma’ l-Inkarnazzjoni tal-Verb ta’ Alla.  Il-providenza ta’ Alla riditha tkun f’din l-art l-Omm twajba tal-Feddej u l-qaddejja umli tal-Mulej,li b’qalb  kira u b’manjiera speċjali ssieħbet miegħu f’ħidmietu.  Hi nisslet lil Kristu,wilditu,rtabbietu, offrietu lill Missier fit-tempju, u sofriet ma’ Binha huwa u jmut fuq is-salib;   b’hekk hi kellha sehem speċjali fil-ħidma tas-Salvatur, u  bl-ubbidjenzna tagħha, bil-fidi,it-tama u l-ħeġġa tal-karita’ tagħha,hi ikkooperat miegħu biex l-erwieħ jiksbu mill-ġdid il-ħajja sopranaturali.  Minħabba f’hekk hija kienet għalina omm fl-ordni tal-grazzja.

 

Ħidma ta’ salvazzjoni subordinata

62.  Marija bdiet tkun Ommna fil-pjan tal-grazzja sa minnmindu hi tat il-kunsens tagħha għat-tħabbira ta’ l-anġlu, kunsens li hi żammet bla eżitazzjoni taħt is-salib; u għadha u tibqa’  ommna sa ma sseħħ għalkollox il-ġemgħa tal-magħżulin kollha.  Għax għalkemm ittellgħet fis-sema, hi ma telqitx minntaħt idejha din il-ħidma għas-salvazzjoni tagħna imma għadha tidħol għalina b’kull mod biex Alla jagħtina l-grazzji meħtieġa għas-salvazzjoni ta’ dejjem15.   Fl-imħabba tagħha  ta’ omm hija taħseb il-ħin kollu f’dawk l-aħwa ta’ Binha li, fit-triq tagħhom lejn  is-sema, għadhom jitħabtu fost perikli u diffikultajiet, u tibqa’ tieħu ħsiebhom sa ma jidħlu fil-patrija tal-hena.   Għalhekk fil-Knisja l-Verġni mbierka tissejjaħ bl-ismijiet ta’ Avukata, Awljatriċi, Għajnuna, Medjatriċi16.  Madankollu  ħadd m’għandu jaħseb li b’daqshekk qiegħed jitnaqqas  jew jiżdied xi ħaġa fil-kobor u l-qawwa ta’ Kristu,li hu waħdu l-Medjatur17.

Infatti ebda kreatura ma tista’ qatt titqabbel ma’ l-Iben ta’ Alla magħmul bniedem u Feddej.  Imma kif il-minitri sagri u l-poplu tal-fidili, b’modoi diversi, għandhom sehem mis-saċerdożju ta’ Kristu,u kif il-ħlejjaq kollha,  b’modi diversi, jieħdu tassew  mit-tjubija ta’ Alla, hekk ukoll jiġrifil-mejdazzjoni waħdanija ta’ Kristu;  mhux biss ma teskludix, iżda  tqanqal ukoll il-ħlejjaq biex jikkooperaw b’modi diversi u jieħdu sehem f’ħidma li ġejjaminngħajn waħdanija.

Il-Knisja ma tiddubitax li tistqarr din il-funzjoni subordinata ta’ Marija; hija tħossha  l-ħin kollu u tirrikkmandaha lill-qalb tal-fidili biex, imqawwijaminndin l-għajnuna ta’ omm, jingħaqdu  iżjed intimament mal-Medjatur u Salvatur.

 

Marija,Verġni u Omm, mudell tal-Knisja

63.  Il-Verġni mbierka, bid-don u d-dmir tal-maternita’ divina li tgħaqqadha ma’ l-Iben Feddej,u bil-grazzji u d-dmirijiet singulari tagħha, hi intimament marbuta wkoll mal-Knisja:  Omm Alla,kif diġa għallem S. Ambroġ, hija xbieha tal-Knisja fl-ordni tal-fidi, tal-karita’ u tal-għaqda perfetta ma’  Kristu18.   Infatti fil-misteru tal-Knisja, li wkoll ġustament tissejjaħ verġni u omm, l-Imqaddsa Verġni Marija hi l-ewwel u tagħti eżempju għoli u singurlari  ta’ Verġni u Omm19.  Għaliex bil-fidi u l-ubbidjenza tagħha iġġenerat fuq l-art l-istess Iben tal-Missier mingħajr ma’ għarfet  raġel, imma taħt id-dell ta’ l-Ispirtu s-Santu,  bħal Eva ġdida, emmnet mħux lis-serpent il-qadim iżda lill-ħabbar ta’ Alla, u emmnitu ‘fidi mhux mittiefsa b””””xi dubju.  Hija mbagħad wildet Iben, li Alla għamlu l-kbir fost  ħafna aħwa (Rum 8,29), jiġifieri fost il-fidili, li għat-twelid mill-ġdid u l-formazzjoni tagħhom hija tikkoopera b’imħabba ta’ Omm.

 

Il-Knisja, Verġni u Omm

64.  Il-Knisja, li tikkontempla l-qdusija misterjuża ta’ Marija,  timita fiha l-karita’ u tagħmel bil-fedelta’ r-rieda tal-Missier, issir hi wkoll omm wat li tilqa’ b’fedelta’ l-kelma ta’ Alla; għaliex bil-prepdikazzjoni u l-magħmudija hi tiled għal ħajja ġdida u li ma tintemm qatt ulied li huma mnisslin minnAlla bil-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu.  Il-Knisja hi wkoll verġni li tħres sħiħa u safja l-kelma li tat  lill-Għarus tagħha u, waqt  li timita l-Omm tal-Mulej tagħha, tħares weġinalment sħiħa l-fidi, qawwija t-tama, sinċiera l-karita20.

 

Il-virtujiet ta’ Marija li l-Knisja għandha timita

65.  Waqt li l-Knisja diġa laħqet fil-Verġni mbierka l-perfezzjoni li biha hija bla tebgħa u bla tikmixa (cf Ef. 5,27), il-fidili għandhom jitħabtu biex jirbħu d-dnub u jikbru fil-qdusija; u għal dan l-iskop huma jgħollu għajnejhom lejn Marija li tiddi bħala mudell  ta’virtu’ għall-komunita’ kollha tal-magħżulin.  Il-Knisja, waqt li taħseb fiha bit-tjieba u tikkontemplaha fid-dawl tal-Verb magħmul bniedem, tidħol bil-qima aktar fil-fond fil-misteru l-aktar għoli ta’ l-Inkarnazzjoni u ssir tixbaħ dejjem iżjed lill-Għarus tagħha.  Marija, infatti, minħabba s-sehem tagħha  fl-istorja tas-salvazzjoni, b’xi mod tgħaqqad fiha u tirrifletti  l-ġrajja ewlenija tal-fidi;  għalhekk,wat li titħabbar u tingħatalha qima, hija ssejjaħ lil dawk li jemmnu biex jersqu lejn Binha, lejn is-sagrifiċċju tiegħu u lejn l-imħabba tal-Missier.  Min-naħa tagħha l-Knisja, waqt li tfittex il-glorja ta’ Kristu, issir dejjemaktar tixbah lil dan il-mudell tant għoli tagħa waqt li timxi ‘l quddiemil-ħin kollu fil-fidi,fit-tama u fil-karita’ u f’kollox tfittex ir-rieda ta’ Alla u tagħmilha. Minnhawn jiġi li wkoll fil-dma appostolika tagħha l-Knisja  tħarhes ġustament lejn dik li iġġenerat lil Kristu mnissel mill-Ispirtu s-Santu u mwieledminnVerġni biex,  permezz tal-Knisja, jitwieled u jikber ukoll fil-qalb tal-fidili.  Il-Verġni Marija,tul ħajjitha kollha,kienet il-mudell ta’ dik l-imħabba ta’ Omm li għandu jkollhom dawk kollha li jikkooperaw fil-ħidma appostolika tal-Knisja għat-twelidi mill-ġdid tal-bnedmin.

 

IV.              IL-KULT TAL-VERĠNI MQADDSA FIL-KNISJA

 

Natura u Fundament tal-kult tal-Madonna

66.  Marija, li bil-grazzja ta’ Alla tgħolliet,wara Binha, fuq l-anġli u l-bnedmin kollha, hi bir-raġun meqjuma mill-Knisja b’kult speċjali għaliex kienet  l-omm ta’ Alla l-iżjed qaddisa li ħadet sehem fil-misteri ta’ Kristu.  Fil-fatt, sa mill-eqdem  żmien tal-Knisja, il-Verġni Mqaddsa kienet mequma bħala Omm Alla,li għandha l-fidili jmorru jitolbu l-ħarsien fil-perikli u l-kenn fil-ħtiġiet tagħhom kollha21.  Hu għalhekk illi, l-aktar mill-Konċilju ta’ Efesu ‘l hawn, il-qima tal-poplu ta’ Alla lejn Marija baqgħet tikber b’mod tal-għaġeb, b’venerazzjoni u mħabba,fit-talb u fl-imitazzjoni,skond il-kliem profetiċi tagħha:  “Kull nisel isejjaħli ħienja, għax is-setgħani għamel miegħi ħwejjeġ kbar” (Lq 12,48).  Dan il-kult, h ekk kif baqa’ jeżisti fil-Knisja, għalkemm huwa għalkollox singulari, huwa fl-istess ħin essanzjalment differenti mill-qima ta’ adorazzjoni li tingħata lill-Verb magħmul bniedem hekk kif tingħata lill-Missier u lill-Ispirtu s-Santu.  Iżda l-0qima lejn il-Madonna twassal għall-adorazzjoni a’ Alla.  Il-fomm ta’ devozzjoni lejn Omm Ala li l-Knisja,fil-limiti ta’ tagħlim żgur  u ġenwin, approvat skond il-kondizzjoni taż-żmien, tal-posto u tal-karattru u l-mentalita’  tal-fidili, iwasslu biex,waqt li tingħata qima lill-Omm,l-Iben li fih kien maħluq kollox (cf. Kol. 1, 15-16) u, “fih għoġobha tgħammar il-milja kollha (ta’ Alla)” (Kol 1,19), ikun magħruf, maħbub, imsebbah kif għandu jkun u l-kmandamenti tiegħu miżmuma.

 

L-ispirtu tal-predikazzjoni u tal-kult

67.  Dan it-tagħlim kattoliku l-Konċilju Mqaddes qiegħed igħallmu espressa mewt waqt li fl-istess ħin   iħeġġeġ lill-ulied kollha tal-Knisja iex ġenerożament iġibu ‘l quddiem il-qima,l-iżjed dik liturġika, lejn il-Verġni Mqaddsa.  Il-Konċilju jħeġġeġ ukoll lill-fidili biex igħożżu ħafna d-drawwiet ta’ devozzjoni lejha li l-Maġistru tal-Knisja inkoraġġixxa matul is-sekli li għaddew u li dak kollulikien iddegratat fl-imgħoddi dwar il-kult tax-xbihat ta’ Kristu, tal-Verġni Mqaddsa u tal-qaddisin jinżamm b’rispett reliġjuż22.  Il-Konċilju jħeġġeġ ukoll lit-teoloġi u lill-predikaturi tal-kelma ta’ Alla biex meta jitkellmu fuq id-dinjita’ singulari tal-Verġni Mqaddsa joqogħdu attenti li jevitaw kemm isaġerazzjonijiet folox u kemmċertu egħluq  eċċessiv tal-moħħ23.    Jalla taħt it-tmexxija tal-Maġisteru  huma jkomplu l-istudji ta’ l-Iskrittura Mqaddsa, as-SAnti Padri u tad-Dutturi tal-Knisja, u wkoll tal-lituġiji differenti, b’mod illi jqiegħdu f’dawl ġust is-sehem u l-privileġġi tal-Mandonna li dejjem għandhom bħala skop tagħhom lil Krisu,bidu ta’ kull verita’ qdusija u tjieba.  Joqogħdu attenti illi jevitaw bir-reqqa,fil-kliem u fil-kitba, dak kollu li jista’ jwassal lill-aha mifrudin jew kull persuna oħra  għal idea żbaljata a’ dak li hu t-tagħlim awtentiku tal-knisja dwar il-Madonna.   Il-fidili mbagħd għandhom jiftakru illi d-devozzjoni wera m’hix qiegħda f’xi sentiment sterili u li jgħaddi, u anqas f’xi kredulita’ fiergħa, ia ġejjaminn fidi vera li twassalna biex nagħirfu  l-kobor ta’ Omm Alla u tħeġġiġna biex inħobbu b’imħabba ta’ wlied lil din Ommna u nimitaw il-virtujiet tagħha.

 

V.                 MARIJA, SINJAL TA’ TAMA U TA’ FARAĠ GĦALL-POPLU TA’ ALLA PELLEGRIN

 

Marija, sinjal tal-poplu ta’ Alla

68.  Sadattant bħalma Omm Ġesu’ fis-sema, fejn hi diġa’ fil-glorja bir-ruħ u l-ġisem, hija l-bidu u x-xbieha tal-Knisja kif għad tkun ipperfezzjonata fiż-żmien li ġej, hekk ukoll hija fuq din l-art, sakemm jasal jum il-Mulej (cf 2 Piet. 3,10),bħal sinja jiddi ta’ tama żgura  u ta’ faraġ għall-poplu ta’ Alla fil-mixja tiegħu lejn is-sema.

 

Marija titlob għall-għaqda ta’ l-Insara

69.  Għal dan il-Konċilju Mqaddes huma ta’ hena u faraġ kbir il-fatt illi wkoll fost l-aħwa mifiirudin ma jonqsux dawk li jagħtu lil Omm il-Mulej u s-Salvatur il-qima li jixiqilha; dan hu minnu l-aktar fost l-Insara tal-Lvant li dejjem fittxew b’ħerqa u b’devozzjoni li jkunu minnta’ l-ewwel li jagħtu qima lil-Omm dejjem Verġni ta’ Alla24.    Jalla l-insara kollha  jgħollu talb ħerqan lil Omm Alla u Omm il-bnedmin biex hi, msebbħa fis-sema fuq il-qaddisin u l-anġli kollha, tinterċedi, fix-xirka tal-qaddisin kollha, quddiem Binha biex  il-familji kollha tal-popli, kemm dawk li jiżżejnu bl-isem ta’ Nsara kemm dwk li għadhom ma jafux is-Salvatur tagħhom, jingħaqdu fl-hena, fil-paċi u fil-ftehim, f’poplu ta’ Alla wieħed għall-glorja tat-Trinita’ Qaddisa Alla wieħed.

 

21 ta’ Novembru, 1964.                                  Jiena, Pawlu, Isqof tal-Knisja Kattolika

                                                                              (isegwu l-firem tal-Padri)

Il-votazzjoni fuq dan id-dokument kienet hekk:  Iva 2151, Lel  5 (Total 2156).

 

 

MILL-ATTI TAL-KONĊILJU EKUMENIKU VATIKAN II

Notifikazzjonijiet li għamel is-Segretarju Ġenerali

Fil-123 Kongragazzjoni Ġeneral (16 Nov 1964)

Staqsewna xi kwalifikazzjoni teoloġika għandha tingħata lid-dottrina mfissra fl-Iskema dwar il-Knisja u li fuqha ser issir votazzjoni.

 

Għall-mistoqsija dwar il-valutazzjoni tal-”Modi” li jolqtu t-tielet kap ta’ l-Iskem fuq il-Knisja, il-Kummissjoni Dottrinali tiffireri għad-Dikjarazzjoni tagħha tas-6 ta’ Marzu 1964 li tagħha qegħdin nittraskrivu t-test:

“F’onformita’ mad-drawwa  tal-Konċilju u ma’ l-iskopijiet  pastorali ta’ dan il-Konċilju, dan is-Sinodu Mqaddes jagħme definizzjonijiet dwar  materi ta’ fidi u ta’ morali ‘rabta fuq il-Knisja kollha biss meta s-Sinodu nnifsu jiddikjara espliċiment  li hu qed jaghhmel dawn id-difinizzjonijiet.

“Il-ħwejjeġ l-oħra  li s-Sinodu uipprpni, in kwantu huma dottrina ta’ l-ogħla Maġisteru tal-Knisja, għandhom  ikunu aċċettati u mħaddna mill-fidili kollha u minnkull wieħed minnhom skond kif ikun fehem  ifissiirhoml-istess Sinodu Mqaddes; dan ikun jidher ċar, skond in-normi a’ l-interpretazzjoni teoloġika, kemmmill-materja ittrattata kemm mill-formulazzjoni talkliemli s-Sinodu jkun uża biex ifisser ruħu.”

 

B’mandat mill-Awtorita’ superjuri qed nikkomunikaw lill-Padri din in-nota esplikativa li trid tinqara qabelil-”Modi” fuq it-tielet  kap ta’ l-Iskema dwar il-Knisja, id-dottrina esposta fl-istess kap tlieta għandha titfisser u tinftiehem skond dak li tifhem u tfisser din in-Nota esplikativa.

 

NOTA ESPLIKATIVA PRELIMINARI

“Il-Kummissjoni stabbiliet li tagħmel dawn l-osservazzjonijiet ġenerali li għandhom jinqraw  qabel l-eżami tal-Modi.

1.   Il-kelma ‘Kulleġġ” mhux qed tittieħed f’sens “strettament ġuridika”, jiġifieri grupp ta’ nies ugwali bejniethom li  taw is-setgħa  tagħhom lill-president tagħhom; “Kulleġġ” ifisser grupp stabbli li l-isitruttura  u l-awtorita’ tiegħu nafuhom mir-Rivelazzjoni.  Għalhekk fit-tweġiba għall-”Modus 12″ jingħad b’mod espliċitu illi l-Mulej ikkostitwixxa t-Tnax “bħala kulleġġ jew grupp stabbli”, Cf. ukoll “Modus” 33, c. —-   Għall-istess raħuni, għall-Kulleġġ ta’ l-isqfijiet jintużaw spiss il-kliem “Ordni” jew “Korp”.  Il-paralleliżmu bejn Pietru u l-Appostli l-oħra minn naħa, u l-Papa u l-isqfijiet min-naħa l-oħra, ma jimplikax li s-setgħa straordinarja ta’ l-Appostli għaddiet lis-suċċessuri tagħhom u lanqas ma jimplika, kif inhu ċar,li hemm ugwaljanza bejn ir-ras u l-membri tal-Kulleġġ; jimplika biss “proporzonalita’” bejn l-ewwel relazzjoni (Pietru – Appostli) u r-relazzjoni l-oħra (Papa – Isqfijiet).  Għalhekk il-Kummissjonii stabbiliet li fin-Nru 22 ma tiktibx “bl-istess mod” iżda “b’mod bħalu” (non eadem sed pari rationen).  Cf.  “Modus” 57.

2. Wieħed isir “membru tal-Kulleġġ” bis-saħħa tal-konsagrazzjoni episkopali  u permezz tal-komunjoni ġerarkika mar-Ras tal-Kulleġġ u mal-membri.  Cf 22 § 1, fl-aħħar parti.

Fil-konsagrazzjoi jingħata sehem “ontoloġiku” fid-dmirijiet  imqaddsa, kif jirriżulta la dubju ta’ xejn mit-Tradizzjoni, ukoll mit-Tradizzjoni liturġika.

Il-kelma “dmirijiet”- u mhux “setgħat”- hija użata apposta għaliex il-kelma “setgħat” tista tinfiehem bħala li tfisser “setgħa ordinata ġħall- “azzjoni”. Iżda biex ikun hemm din is-setgħa ordinata għall-”azzjoni”. Iżda biex ikun hemm din is-setgħa ordinata għall-azzjoni jrid ikun hemm ukoll id-”determinazzjoni kanonika” jew “ġuridika” permezz ta’ l-awtorita ġerakika. Din id-determinazzjoni tista’ tikkonsisti f’konċessjoni ta’ uffiċċju partikolari jew f’ assenjazzjoni ta’ sudditi, u tingħata skond “Normi” approvati mill-ogħla awtorita. Din in-Norma ulterjuri hija mitluba min-natura stess tal-ħaġa (ex natura rej) għaliex  tittratta dwarinkarigi li jridu jkun eżerċitatiminndiversi nies li Kristu ried li jaħdmuid f’ id f’ġerarkija. Huwa evidenti li dinil-”komunjoni” fil-ħajja tal-Knisja ġiet applikata skond iċ-ċirkustanzi taż-żminijiet qabel ma ġiet, biex ngħidu hekk, kodifikata “fid-dritt”

 

Għalhekk jingħad espressament li teħtieġ komunjoni “ġerarkika” mar-Ras tal-Knisja u mal-membri L-idea ta’ “Komunjoni” kiniet tinżamm f’ ġieh kbir mill-Knisja ta’ l-ewwel żmien ( kif għadha miżmuma sal-lum, l-iżjed fil-Lvant). Biha ma nifhmux nigħidu xi “sentiment” vag iżda “realta organika” li tesiġi forma ġuridika u hija animata mill-karita. Għalhekk il-yummissjoni, b’ kunsens kważi unanimu, stabbiliet li jinkiteb: “f’komunjoni ġerarkika”. Cf. ” Modus” 40 u ara wkoll dak li jingħad dwaril-”missjoni kanonika” fin-n. 24.

Id-dokumenti ta’ l-aħħar Papiet dwar il-ġurisdizzjoni ta’ l-isqfijiet għandhom ikunu interpretati bħala li jirriferu għal din id-determinazzjoni neċessarji tas-setgħat.

3. Il-Kulleġġ, li ma jeżistix mingħajr Ras, jissejjaħ huwa wkoll “suġġett ta’ setġħa l-aktar għolja u sħiħa” fuq il-Knisja kolha. U dan irridu neċessarjament nammettuh biex ma nqegħdux f’ periklu l-milja tas-setgħa ta’ l-Isqof ta’ Ruma. Għaliex l-idea ta’ kulleġġ timplika neċessarjament u dejjem li l-kulleġġ ikollu r-Ras tiegħu “li fil-Kulleġġ iżżomm sħiħ l-uffiċċju ta’ Vigarju ta’ Kristu u Ragħaj tal-knisja Universali”. Fi kliem ieħor, id-distinzjoni m’hijiex bejn l-Isqof ta’ Ruma u l-Isqfijiet meħudin flimkien kollettivament, iżda bejn l-Isqof ta’ Ruma meħud għalih waħdu u l-Isqof ta’ Ruma flimkien ma’ l-Isqfijiet. Iżda billi l-Isqof ta’ uma huwa “Ir-Ras” tal-Kulleġġ, huwa biss jista’ jagħmel ċerti atti illi m’humiex ta’ kompetenza ta’ l-isqfijiet, e.g. li jsejjaħ il-kulleġġ, li jmexxih, li japprova n-normi tal-ħidma tiegħu, eċċ. Cf. “Modos” 81. Imiss lill-Papa, li għandu f’idejh il-kura tal-merħla kollha ta’ Kristu, illi fil-ġudizzju tiegħu, skond il-ħtiġiet tal-Knisja li jistgħu jitbiddlu maż-żmien, jiddetermina l-mod kif din il-kura tal-merħla l-aħjar issir, sewwa jekk issir b’ mod personali sewwa jekk issir b’mod kolleġġiali. L-Isqof ta’ Ruma, meta jirregola, imexxi ‘l quddiem u japprova l-eżerċizzju tal-kolleġġjalita u jaġixxi skond id-diskrezzjoni tiegħu in vista tal-ġid tal-Knisja.

4. Il-Papa,  bħala l-ogħla Ragħaj tal-Knisja,  jista’ jeżerċita s-setgħa tiegħu f’kull żmien u  kif jagħżel hu li jeżerċitaha, hekk kif jitlob l-uffiċċju tiegħu stess. Iżda  l-Kulleġ, hekk kif jidher mit-Tradizzjoni,  għalkemm qiegħed hemm il-ħin   kollu b’azzjoni strettament kolleġġjali. Fi kliem ieħor mhux dejjem huwa  ”f’attivita sħiħa” ( in actu pleno). Anzi f’ħidma strettament kolleġġjali ma  jaġixxix jekk mhux f’intervalli u jekk mhux “bil-kunsens tar-Ras”. Qed jingħad  ”bil-kunsens tar-Ras” biex wieħedma jaħsibx li hemm xi dipendenza, biex ngħidu hekk, minn xi barrani; it-terminu “bil-kunsens”, għall-kuntrarju, ifakkar li hemm “komunjoni” bejn ir-Ras u l-membri u jimplika  n-neċċessita ta’ l-”att” illi huwa proprjutar-Ras. Dan hu affermat b’mod  espliċitu  fin-n. 22, δ 2 u huwa mfisser fl-aħħar parti ta’ istess sezzjoni. Il-formula negattiva “jekk mhux” tiġbor il-każijietkollha:minn hawn  jidher  evidenti illi n-”normi” approvati  mill-ogħla Awtorita għandhom  ikunu  mħarsa dejjem. Cf. “Modus” 84.

Huwa  ċar il-ħin kolllu illi qegħdin nittrattaw dwar “l-isqfijiet”  mar-”Ras  tagħhom” u qatt dwar l-azzjoni ta’ l-isqfijiet”indipendentement” mill-Papa.  F’ dan il-każ, meta ma hemmx l-azzjoni tar-Ras, l-Isqfijiet ma jkunx jistgħ  jaġixxu bħala Kulleġġ kif huwa ċar mill-istess nozzjoni ta’ “Kulleġġ”. Din  il-komunjoni ġerarkika ta’ l-Isqfijiet kollha mal-Papa ssibha ċertament il-ħin kollu fit-Tradizzjoni.

N.B.  Mingħajr komunjoni ġerarkika l-uffiċċju sagramentali u ontoloġiku, li għandu jinżamm distint nill-aspett kanoniku-ġuridiku, “ma jistax” ikun eżerċitat. Il-Kummissjoni ħasbet għalhekk li m’għandhiex tidħol fil-kwistjonjiet li qed jitħallew għall-istudju u d-diskussjoni tat-teoloġi, l-aktar għal dak li għandu x’jaqsam mas-setgħa li fil-fatt hija eżerċitata mill-Insara mifruda tal-Lvant u li dwar l-ispjegazzjoni tagħha hemm diversi opinjonijiet.

 

 

Pericle Felici

Arċisqof titulari ta’ Samosata,

Segretarju Ġenerali tal-Konċiliju Ekumeniku Vatikan II.

 

 

Ħajr lis-Sur Alfred Mallia u lis-Sur Michael Zammit

għall-għajnuna tagħhom fit-typing ta’ dan id-dokument.

 

 

---

Ikkumenta fuq Facebook

kummenti